Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

Бір күні Толедодағы Алькана көшесімен келе жатып бір балақайдың жібек сататын саудагерге дәптерлер мен ескі қағаздарды өткізіп жатқанына көңіл аудардым, өзім оқуға құмар адам болғандығымнан, қолыма не түссе соны оқи беретін, тіпті көшеден тауып алған бір жапырақ қағазды да оқитын дағдым болғандықтан, осынау қанға сіңген әдетіммен баланың сатып тұрған дәптерінің бірін қолыма алып, әріп таңбаларына қарап мұның араб әріптері екенін түсіндім. Түсінуін түсінгеніммен, оқи алмадым, сондықтан мұны маған оқып бере алатын әлде бір мориск18 өтіп бара жатқан жоқ па екен деп жан-жағыма қарана бастадым — айта кеткен артық болмас, Толедода мұндай аудармашылар адым аттаған сайын дерлік ұшырасады, сондықтан егер маған тіпті бұдан да гөрі бағалырақ және көнерек тілдің аудармашысы қажет бола қалса, оны іздеп табу да қиындыққа соқпас еді. Ақыр соңында тағдыр мені бір морискіге тап қылды да, оған тілегімді түсіндіріп айтқан бойда ол дәптерді қолына алып, ортасынан ашып жіберіп оқи бастады, сөйтіп бірнеше жолды оқыған бойда қарқылдап күле бастады. Мен одан неге мәз боп жатқанын сұрағанымда ол маған дәптердің жиегіндегі ескертпелер күлкісін келтіргенін айтты. Мен одан аударып беруін сұрадым.

— Мына арада, жиектерде, былай деп жазылыпты, — деді ол күлкісін тия алмаған күйі: — Осы хикаяда есімі өте жиі аталатын Дульсинея Тобосская, жұрттың айтуынша, шошқа етін тұздаудың асқан шебері болыпты және осы тақырыпта әңгіме туа қалғанда бүкіл Ламанчада алдына жан салмаған көрінеді.

Дульсинея Тобосская есімін естігенде не дерімді білмей аңырып қалдым, өйткені сол сәтте-ақ басыма: “Бұл дәптерлерге Дон Кихоттың хикаясы түсірілген ғой!” деген ой сап ете қалған-ды. Осы болжам дегбірімді кетіріп, морискіден дереу тақырыбын оқып беруін сұрадым, анау парақ бетінен автор қағазға қалай түсірсе сол күйінде араб тілінен кастиль тіліне қолма-қол аударып: Араб тарихшысы Сид Ахмед Бенинхали жазған Ламанчалық Дон Кихоттың ғұмырбаяны деп оқып берді. Осы арада мен шамам келгенінше барынша сақтық жасауға тырыстым, сөйтіп ақыры хикаяның аты құлағыма шалынған сәтте-ақ бойымды билеп алған қуаныш сезімін іште тұншықтыруымның сәті түсті. Жібек сатушыға жетіп барып, барлық дәптер мен қағазды қолынан жұлып алдым да, баладан бәрін жарты реалға сатып алдым; егер балақай аңғарымпаздау болғанда және егер осыны қолға түсіруді қалай арман етіп жүргенімді білгенде, онда ол менен, бәлкім, алты реал, тіпті одан да көп алған болар еді. Одан соң мориск екеуіміз шіркеудің ауласына кірдік, сол жерде мен оған не сұраса соны беретінімді айтып, осы дәптерлердегі Дон Кихотқа қатыстының бәрін ештеңе қалдырмай және өз жанынан ештеңе қоспай кастиль тіліне аударып беруін сұрадым. Екі арроба жүзім мен екі фанега бидайды қанағат тұтқан мориск әрі жатық етіп, әрі бұрмаламай және барынша қысқа мерзімде аударып беруге уәде етті. Жұмыстың тезірек жүруін және осынау аса бағалы олжадан қол үзіп қалмауды көздеп морискіні үйге әкеп жатқыздым, сөйтіп ол бұл хикаяның бәрін бір жарым айға жетпейтін мерзім ішінде тап осы жерде баяндалып отырғандай қалыпта аударып берді.