Сборник стихов Мукагали Макатаева / Мұқағали Мақатаев өлеңдер жинағы - Мукагали Макатаев / Мұқағали Мақатаев

Жұрт дүрліге ойысып, ұрапдады,

Аруақтарын шақырды, тұра алмады.

Қою шаңнан үзіліп жалғыз қара

Жалғыз дара ойнақтап, қылаңдады.

Жалғыз қара үзіліп суырылды,

Қара жолдың апшысы қуырылды.

Айтып-айтпай не керек, сол бәйгеде

Тұлпарлардың енесін тұғыр ұрды...

Дүрліктіріп, тандантып рулы елді,

Ала бесті сөреге бұрын келді.

Бай алдында ала атпен ойқастаған

Жұрт жабыла қарап жүр жырынды ерді.

- Байеке, бәйгем қайда, атым келді,

Бас бәйгені байлану қақымда енді.

...Бұғыбай нөкерлерін жиып алып,

Өзара сойлесуді мақұл көрді.

- Жолаушы тойсын менің жұғыныма,

Қыз бермеймін кедейдің тұғырына.

Сары атанды бас қылып мал беріңдер,

Жетер сол да пақырдың ғұмырына.

Жалғыз атты жолаушы қара қасқа,

Адуынды неме екен алақашпа.

Еліме күшік күйеу болам десе,

Атын әкеп байласын мамағашқа.

Жақыным болам десе жатсынбаған,

Астындағы Аласын сатсын маған.

Құйын қуған келімсек кер кедейді

Алласы асыра деп тапсырмаған!

Есітіп мұны Құрман жалынбады,

Жалынбады және де қабынбады.

Сипай соққан самалға бетін төсеп,

Ала аттың арқасында дамылдады.

- Байекеңе айт, естісін, Құрман-атым,

Зауқым жоқ заңды олжадан құр қалатын.

Табиғаттың тауда өскен тағысымын,

Тақыр кедей мен емес құл болатын.

Кесір бай кесе алмайды қанатымды,

Бар малына бермеймін ала атымды.

Заңды олжамды алдыма тарт көлденең,

Байыңа айт, тауыспасын тағатымды.

Сұр қашты хабаршыдан сумаңдаған,

Сыбыр мен үрей жетті “Құрмандаған”.

Құрман есім құлаққа тигенінде,

Байдың да мысы құрып, тұр қалмаған.

- Байеке, екі айтпаған тұқымыңыз,

Төніп тұрған түлейді тұқырыңыз.

Жетім қызды артына мінгестіріп,

Қызыл көзді пәледен құтылыңыз.

Елден безген есерсоқ, соқпа құрғыр,

Арыстандай айбат қып шапқалы тұр.

Қарғап қойған кұдайдың шатпағы бір,

Ала атыңмен адасып отқа кіргір...

Талқан болды Бұғыбай тас қамалы,

Жұлқа тартып тәсбиғын тастады әрі.

Жеңіп алған жендетке бас бәйгеге

Қыз беруден қалмады басқа амалы.

...Тамашалап тобыр топ дуылдайды,

Қол ұшын беріп біреу бұрылмайды.

Ей, өлепат ит өмір, естисің бе?

Торға түскен торғайың шырылдайды.

Көзің қайда, көк аспан, көремісің,

Жарылсаңшы, осыған көнемісің?

Қара құс кеп қарлығаш балапанын

Қағып кетіп барады қорегі үшін.

Ар-намысы жаншылып, қараң қалып,

Зарлайды он бес жасар Жамал налып.

Туылмаған нәресте!

Мінгестіріп,

Бір жырыңды барады Ананды алып.

Өмірге келме, сәби, шақырмаймын,

Шықпаған күнім болшы, аһ ұрмаймын.

Қарақшыға мұрагер болғаннан да,

Қапымда қалғаныңды мақұлдаймын.

Қара жер жемсауында нала барда,

Осылай құс іледі қара қарға.

Сор-Жамал сорасы ағып зарланады,

Заңына замананың шара бар ма?

- Ағажан, ажыратшы ақ-қараны,

Жетімек ем, өмірдің ақ табаны.

Арыздасып қалайын атыңды бұр,

Артымда сорлы бауыр қап барады.

Кеше ғана екеуміз гүл қарап ек,

Ағажан, анау қырға бір қарап өт!

Болайық біріміз - құл, біріміз - күң,

Ағажан, екеумізді бірге ала кет!

- Ағажан, солай бұршы атың басын,

Артымда қап барады ақылдасым,

Шер жүрек, шерменде бір ғазиз еді,

Қуарып, құса кешіп, аһ ұрмасын,

Ағажан, солай бұршы атың басын!

Қыз даусын Құрман тыңдап желкесімен,

Зекиді оқта-текте келтесінен.

Қос құлағын қайшылап ала бесті,

Қояндайын жымады жер төсімен.

- Тәйт әрі, неткен ащы сұм дауысың!

Мен бе екен жыртатұғын күң намысын?!