Сборник стихов Мукагали Макатаева / Мұқағали Мақатаев өлеңдер жинағы - Мукагали Макатаев / Мұқағали Мақатаев

Берілмеген қос құлақ ер жігітке

Әйелдің бақырғанын тыңдау үшін.

Өз-өзінен таусылып өшкені не?!

Анаң қыз, атаң ұл боп өспеді ме?!

Ағасы нес-с... Әлде сол әке-шешең

Бірі ерім, бірі әйелім деспеді ме?!

Қашаннан қас әдетін ұмытпапты,

Қарақшы жатағына суыт тартты.

Қыза-қыза өртеніп шоқтанған күн

Нарттай жанып, батуға жуықтапты.

Сарыла ойлай-ойлай иі қанған,

Тұншықты Жамалдағы тұйық арман.

Күн батты. Ал батыста талауранып

Тапжылмай жатып алды ұйыған қан.

Ауыздықпен алысқан ала бесті,

Апырай, қайда сенің қараң өшті?!

Құзар тау, құлама өзен, ну қарағай,

Сыпырып сай-саланы самал есті.

Бұлықсып былдыр бұлақ сайда аунады,

Бұралып бұйра талдар Айды алдады.

Қарағай сыбдырымен қалғып-мүлгіп,

Суып тұр ала бесті байлаудағы.

Шыңыраудан үн шықты шырылдаған:

- Өлдім-ау... өлдім,.. апа,.. Күнім қараң!..

Қарақшы, сұм қарақшы... затың құрсын!

Өлдім, апа... естімей жатырмысың?..

Ай кетті бір орныңда шыр айналып,

Тояттап төбеде отыр құмай барып.

Әлгіндегі жап-жасыл ашық аспан

Әлемет боп барады лайланып...

Сәбилік сөнді... тауда қала берді...

Ей, өмір, балаң емес Жамал енді!

Арман-өмір, аманат тек өзіңе,

Алдыңа ашулы Ару-Ана келді!

ҚҰЗДА

- Үш жыл өтті, бас ием, тұтқындадың,

Өміріңнен еш дерек ұқтырмадың.

Бөлтіріктей бағасың бейбағыңды,

Ұрлап әкеп жазықсыз жұрттың малын.

- Жап аузынды! - деп Құрман шатынады.

Қатын деген пенденің ақымағы...

Сабыр, сабыр, жарқыным, қаласаң, жұт,

Сен - бір атан, мен - шөлдің жапырағы.

Жалмарсың да жұтарсың, тұрыппын ғой,

Жас күнімді кәрі еттің, суыттың бой...

Тағдыр қосқан тәңірім емес пе едің,

Адамша тілдесуді ұмыттың ғой.

Жалтармаймын, жарқыным, жалақтама,

Көретінім сені мен ала ат қана.

Мен де өзіңдей адамның баласымын,

Теңгермейсің көлдегі шабаққа да.

Елің бар ма, әміршім, елің қайда?

Ел-жұртың, дос-бауырың, теңіңді ойла.

Қашаңғы қарақшы боп күнелтеміз,

Адамша күн кешейік, белің байла!

- Сендей заржақ көрсемші бұл жасымда,

Апырай, іштен оқып туғансың ба?!

Сәби керек! Тек сонда жөн түзеймін,

Тумаған тұл қатын да ұрғашы ма?!

Нөсері жоқ дауылдай бұрқанасың...

Перзент керек және де ұл табасың!

Тағдырымды тау-таста қуалаған

Атам қазақ менен де ұрпақ алсын!

Елім шетін көремін қай бетіммен,

Жапа шегем, жан күтем айла етумен. ...

Ақ патшаның ордасы опат болып,

Бұ күні шаруа күйреп, бай кетілген.

Осы еді сенен бүккен сырым ғана,

Босуда елің Қытайға, Қырымға да,

Аңысын аңдиық та, күн кешейік,

Сөзіңді маған енді шығындама.

Төртінші қыс таудағы, үңгірдегі,

Ай сығалап, нұр шашып күн кірмеді.

Төртінші рет тұншығып мұз астында

Бұлықсыған бұлақ-күй күмбірледі.

Төрт жыл болды тау-пері тарлан үкі

Таста отырып, тапжылмай міңгірледі.

Төрт жыл өтті, ал Жамал дым білмеді.

Ақиреттей аяз тұр жалаң қағып,

Үңгіріне қисайды Жамал барып.

Жолбарыстай тояттап Құрман жатыр,

Жортуылы жаздайғы тамамдалып.

“Осы үңгірде мың рет өксідім-ау,

Осы үңгірде мың рет арамдалып.

Еркек біткен егерде болса осылай,

Жалғаңдағы неғылған жаман халық. ...

Өлтірігі қашсам ба екен...

Қайда барам?..

Қарсы алар ата-анам жоқ аймалаған...

Жөн сілтеп, жол көрсетер бір пенде жоқ.

Әлде су, әлде құзда, сайда қалам.

Ақ патша дегені кімі тағы?!

Құдай білсін, өзіндей ұры тағы...

Ой, сұмдық-ай, пенделер жұмыр басты

Қалайша елі-жұртын ұмытады?!