Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

жіберді. «Келсін!» деп, «Кенже ағаң шақырды» дегізіп, Мұсабайдың атынан Мағрипаға арнап та сәлем айтты.

Бұл уақыптарда скрипкада орыстың әсем сырлы, сұлу сезімді «Лесная сказка», «Над волнами» сияқты вальстері сызылған. Кейде ойнақшып қыздырған марштар кетеді. Қызықтыра құбылған мазуркалардай би күйлері де кезектесе түсіп, тамылжи төгіліп жатқан-ды.

Әзір скрипканы жалғыз тартқан Әбіш. Ол мынандай бөтен, сый ауылда түрегеліп тұрып тартуды ыңғайсыз көріп, төрден тұрып келіп, оң жақтағы биік төсекке сүйеніп тартады.

Аз уақытта үлкен үйдің екі жағынан ақырын сыңқылдап, күліп келе жатқан жас әйелдер үндері естілді. Дәрмен, Мағаш, Кәкітай, Өтегелді сияқты бүгінгі кеште бәріне ортақ сыр сақтаған жігіттердің құлағына жиі-жиі сылдыраған шолпы дыбыстары келеді. Олардың сергек құлақтары сол дыбыстарға мән берумен бірге, көздері де есік жақтарға жиі қарасады. Әуелі әр жастағы балалар кірісті. Бұлардың да өндері таза қазақ тегінен басқарақ екендерін білдіреді. Көбінің жүзі ақшыл не қызғылт сарғыш. Шаптары қоңырқай, көздері үлкен, мұрындары көтеріңкі, бойы ұзындау, тік біткен. Әкелері сияқты бұл немере буын да сұлуша келген. Жақсы будандықты білдіреді. Жас балалар, жас қыздар да бойшаң, денелері кесектеу, қол-аяқтарының бітістері де балғын, сом келгендей.

Балалар артынан бірнеше қыздар кірді. Олардың алдында ұзын бойлы, ақ қызыл ажары айқын көрінген қыз келді. Қоюлау қасы, қолаң қара шашы да шырайын аша түскен. Шаш реңінен өңі басқа, үлкен нұрлы, сұрша көзі бар сұлу, сәнді қыз. Ұзындау біткен аппақ жұмыр мойныңда жас сұлудың біраз толықтығы байқалады. Тамақ астында ақ бұғағы бір толқын сәл білінеді. Саусақтары салады, аппақ сүйріктей боп, ұштары үшкірлене біткен.

Артындағы қыздар да осы реңдес, ноғай аулының жаңа өспірім сәнді бойжеткендері екен.

Қыздар кіргенде, Әбіш скрипкасын тоқтатып, жаңа келген сыпайы топқа тәрбиелі ілтипат білдірді. Орнынан тұрып, беті қып-қызыл бол ду ете түсіп, сәл бас ие, амандасқандай белгі етті. Алдыңғы қыз Мағрипаның өзі болатын. Оны мен серіктеріне Мұсабайдың келіншегі және Мұсабайдың өзі мен Нұртаза, Өтегелді сияқты ауыл иелері Әбішпен қатар тез тұрысып, төрге қарай шығуға жол берісті. Мағрипаның көп қонақ үстіне кіргелі екі беті ду етіп қызарып, қып-қызыл еріндері үялғандай жымиып, аппақ кесек тістерін көрсетті. Ол сәнді салмақпен баяу басып,

алтынды шолпысы өте жіңішке, биязы үнмен шылдырлай келіп, Мұсабайдың дәл жоғарғы жағынан отырды. Қалған қыздардың жастары бұдан кішірек еді. Олар төрге шығуға, жоғарылауға именіп, екі жаққа бөлінді. Бәрі де Нұртаза мен Мұсабайдан төмен

отырды.

Солардың аргынан үйге үш-төрт орта жасты жеңгелер, аналар кеп кірді. Бұларға төрде отырған қонақтар орындарынан тұрып, қағылысып, қатардан орын беріскен.

Төрге кеп отырған әйелдердің пішіндері анық қазақ рендес. Бастарында оқалы, кестелі аппақ кимешек-шаршылар. Бұлардың ішінде оншалық ұзын бойлы әйелдер жоқ. Бірақ бәрі де денелі, толық жүзді, омыраулы келген әйелдер. Көпшілігі қара қас, қара көз, қоңырқай қызғылт немесе ақшыл қызғылт жүзді.

Мағаштың ойына мысқыл аралас бір байлау да келді. Ол өз ішінен «Татардың мынау купецінің кәзі көреген екен! Қазақ ішінен көрнектіні байқамапты деп кінәлауға болмас! Саудагерлер бұл сахараның сұлу қыздарын тандай білген тәрізді!» деп ойлады.

Енді біразда бәйбішелер Әбіштермен амандасып, жайғасып отырысып болған соң, Өтегелді ойнақы, әзілқой үнге салды.

— Е, ойынымызды бұзды ғой мына бәйбішелер! Өзіміз осында жақсы ойнап отыр едік, қорқып қалдық па? Тіпті, скрипкамыз да үндеуден ісалды ғой! О несі екен... бәйбішелердің,— деп, қабағын етірік шытынған болды. Мұсаныңтәрде отырған семіз, қызғылт жүзді тоқалы Тұрайға қарады.

Тұрай бәйбіше соншалық сұлу, аппақ тісін аз ақсита күліп: