Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

— Әулие мінеки! Мынау төсекше қашалған тасты көріндерші. Мынау бас, мынау иық кескіні!.. Ұзын дене, бойы былай кетеді!— Кәкітай мен Мағаш тас мүсінге тандана қарап, Әбіштің айтқанына илана бастады. Дәрмен де сұлап жатқан мүсінді анық аңғарғандығын айтты. Әбіш енді өзініңтабысынатолықсенген үнменен әзіл тастады:

— Рас, «Қоңыр әулие» сұлу мүсінді емес!—деп, ойланып тұр.— Бірақ адам бойына тілеген куат, қиял еткен қайрат байқалады. Мен білсем, баяғы адам қиялшылдыққа келгенде, ешкімнен осал болмағандай!—деді.

Қоңыр салқын үңгірдің ішін ұзақ уақыт, кейде терең ойлы сөз, кейде күлкі әзілмен күңгірлетіп, даурықтырып жүрген жігіттер тобы енді шығуға айналды. Алдарынан кең үңгірдің тар есігі көрінді. Жарық күннің сәулесі алтын теңгедей жарқыграйды. Кейін бұрылған топтың ең алдында кішкентай бойлы, жуантық денелі Әлмағамбет келеді.

Ол адымдай түсіп, асығып барып, елден бұрын сыртқа шығып, тас үстінде терін сүртіп отыр. Кейінгілер шығып болған соң, құтылғанына қуанғандай ақсия күлді.

— Бұдан былай, бұл әулиеңізбен араласымыз бола қоймас-ақ! Ер Төстік болмай-ақ қоямын. Жер астының сұлуы емес, осы Тобықты ішінен тандаған қызым қолыма тиетін болса, менің ертегім сол!—дейді.

Атқа мініп, ойға таман түсе бергенде Әбіш тастан қаланған көп бейіттерге бұрылды. Бұл бейіттер барлығы біріне-бірі ұқсас, бір ғана мезгілде туған көп мола тәрізді. Кейбір бейіттерге үңіле қарап келген Әбіш бірнеше жерде тұрған сирек тастарды көрді. Солардың әрқайсысының бетіне қашап салған таңба бар.

Арттағы топпен Көкбай жеткенде, Әбіш осы бейіттердің мәнін сұрастыра бастады. Көкбай бұл бейіттің Тобықты бейіті емес екенін білдірді. Таңбаларды бұрын ол әзі байқаған емес еді. Қазір атынан түсіп, танданып, үңіле қарап жүріп, Арғынның «қос дөңгелек» таңбасын танығанын айтты, Керейдің «ашамай»

таңбасын, Найманның «шөміш» таңбасын, тағы да кезек-кезек тауып, тандайын қағып, басын шайқады.

— Орта жүздің бар атасы бас қосқан зират көргенім осы. Мынада бір қалың сыр бар-ау, жігіттер! Исі Орта жүздің бір араға қойылған үлты бар дегенді естіген де емес ем. Бұл қалай, ә!?. Не ғажайып!..—деп, көп бейіттің орта тұсына тоқтап, жүгініп отырды да, «сүннәтәні» мақамдап созып, құран оқып, бата қылды. Бір жерде опырылып, іші үңірейіп жатқан мола да бар екен. Соған кеп үңілісіп тұрған топқа Мағаш бір бас сүйекті көрсетті. Сарғайған сүйектің шеке тұсында оқтескен тесік бар екен. Көкбай енді тың бір әңгімені баяндап кетті;