Путь Абая. Книга IV / Абай жолы. IV кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

– Ал, жандарым, жетіп қалды кеселдер! – деуге ғана мұршасы келіп, ол жүгіре басып, ұмтыла барып ауыз үй есігінің шотын да салып еді. Сүйткенше болмай, сырттан есікті тепкілей, соққылады. Анық талаушы жауша сатырлатып қатал әрекет бастаған топ қимылы танылды. Айша самауырды пеш жанына көтеріп қоя салды. Сәмен мен Әбді және Мұқа, Дәрмен төртеуі енді ер қайратына бекінген күйде, қолдарына бір-бір қару ұстай алысты. Шошына қабақ түйіп, бетін басып тұрып қалған Мәкенді Айша құшақтай алып, өз бойымен қоршап тұр.

Сырттағы жаулар:

– Аш!

– Жібер жаның барында!

– Құтылмайсың, жоямын көзіңді!

– Қырыласың шетіңнен!

– Аш есігіңді! – деп, көнелеу кішкене есікті құлатарман болып, қатты соққылап тұр.

Әбді өз қолына бұрыннан бір ескерген қаруын ұстап қалған екен. Жаяу ұрысқа табылмайтын құрал – қара шоқпар бұған тиіпті. Сәмен насыбайшы еді. Соның ертеде ауылдан ала келген, қатқан қайың, қара шоқпары болатын. Сәменнің де қолына ұзынша кіндік темір ілініпті. Ескі балтаның желке жағын бетке алып Мұқа да сайланған тәрізді. Темір келсап Дәрменнің қолына тиіпті. Бойы аласа, әл-қуаты шамалы, өзі қорқақ Әлмағамбет екі әйел мен еркек тобының аралығында көзі алақтап, "алла" мен "тәубені" көп айтып, сиынумен жүр.

Енді біразда сырттағы жұрт кішкене есіктің топсасын сындырып жіберді. Қалған күйде бұл есік пана болмасын көрген соң, Сәмен есіктің шотын шығарып жіберіп, панасы болмаған тақтайды жұлқа серпіп, лақтырып тастады. Сол сәтте бұларға қарсы сермеле тиген Қорабай, Дайыр екеуінің қамшысы сатырлап еді. Сәмен мен Әбді бұған орай есіктің екі жағына тұра қалып, пәле басы Дайыр мен Қорабайды қамшы, сойылдан әлдеқайда оңтайлы құралдармен қатты қағып, періп кеп жіберісті. Әлуетті Дайырдың оң қолы салдырап түсіп, қамшысы ұшып кетті. Зіл шоқпармен табандап ұрған Әбдінің соққысы тигенде жанжалқой Қорабайдың да оң иығы сынып кеткендей сытыр етті. Атан кеуделі, жауыз тілді, қара сақал қаскөй саудагер Қорабай бір жағы жапырылғандай қисайып, есік алдынан жалт берді. Оң қолынан қан саулаған, сол қолымен өз қолын сүйемелдеген Дайыр да боқтық пен кекесіннен басқа, "қырам, жоям" деген доңайбаттан басқа түк істей алмай, шегіне берді.

Өз қайраттарына енді берік сенген атан жілік, атпал азамат Сәмен, Әбді, Мұқа үшеуі ожарланып, қатты ашумен түйіліп апты. Бұлар қатарынан ұмтыла атқып, есік сыртына шығып алды. Қамшыдан басқа құралы жоқ бес жігітті жондай сойып, кішкене қораның ішінен тықсыра қуды. Қақпадан көшеге қарай әп-сәтте айдап салды.

Қолынан қан саулап жүрген Дайырды, Әбді қақпа аузында белуардан бір теуіп, сыртқа қарай шаң қаптыра жалпасынан түсірді. Осы әредікте Дәрмен Әлмағамбетті сүйемелеп келіп, қорадағы жүйрік торы атқа мінгізді.

– Сенен осыдан басқа көмек жоқ. Шап, жөнел де жет Әбішке, Кәкітайға жет! Данияр үйінен тап! – деді. Қақпаны сәл ғана аштырып жіберіп, Әлмағамбетті жөнелтіп салды.

Кішкене үйде жазықсыз жандарды қорғап қалған ер жігіттер тобы енді қандай пәлеге болса да тістеніп бекінгендей. Зор денелі, балуан бітімді Мұқа да Әбді мен Сәменге сай екен. Әрі қайратты, әрі батыл серік боп тізе қосты. Жаңа өздеріндей он шақты ер-азаматты айдап салғалы бұлар қандай жау болса да сескенетін емес. Үйдің сыртқа қараған терезелері қақпақпен жабылған да, темір сүймені үй ішінде кепіл шегемен нық бекілген болатын. Жаңағы жаулар алғашқы келісте терезені ескере алмады. Қақпа мен есік мынау жігіттердің өз қолында. Ендігі толас шағында Сәмен Дәрменді "үй ішіне ие бол!" – деп, әйелдер қасына қайырды.

Қолына өткір балта беріп: "Жан қысылса, аянар не бар, сен әйелдерге шошыма деп басу айт та, ана сыртқа шығатын терезені бақ!" – деп, Әбді мен Дәрменге қамқор бұйрық етті.

Сәскеде Әбіш пен Кәкітай түндегі Мәкен арызын алып, ояз кеңсесінде болып шыққан. Енді окружной сотқа Әбіш жалғыз кіріп, Кәкітай тыста тосып қалған-ды. Алқынып шапқан Әлмағамбет екі қабат тас үйдің басқышында тұрған Кәкітайды көрді.