Путь Абая. Книга IV / Абай жолы. IV кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

– Мыналарға сен көмек ет, қасында бол, көршілерін жи! – деді. Өзі Кәкітайды алып, ақ көбігі омырауын жапқан, қара тер басқан жүрдек қара жорғаны қайтадан соққылай шапқылап, паромға қарай жан ұшыра ұмтылды. Биік жолды құлдап, паромның көпіріне шейін ұшыртып келген қара жорғаның жеңіл арбасынан ыңғайлы офицер Әбіш секіре түсті. Паромға қарай ұмтыла берді.

Жаңа бұлар белге шыққанда, бергі жағада тұрған үлкен паром жуан кедір арқанын жиып алып, кірер ауызға кепіл ағашын қойып, бұл жағадан кетуге айналып еді. Енді көпір үстінде жүгірген Әбіш жеткенше, паром бір саржандай жерге сытылып кеткен екен. Тәуекелмен көз жұмған, бар денесімен ақыл, санасын жалғыз ғана әмірлі байлау билеген Әбіш, көпірдің қанатына секіре шығып, паромшыға орысшалап: "Қайтар, тез қайтар!" – деп ақырып жіберді. Өзі де сол бір саржан бойындай жердегі паромға қаршығадай атқып берді.

Қиуасыз жерде, жай адамның бірде-бірі бекіне алмас әрекетке басты. Жалындап ұмтылған офицер суға түсер деп барлық жан сескене үн қатып, қадала қалғанда, ол дік етіп барып, паромның шетіне аяқ ұшымен ілінді. Жіңішке, аппақ мықты саусақтары да паромның жиек ағашына шап етіп жабыса түсті. Осындай өзгеше өрт үстіндегі қимыл-әрекет еткен, өзі көрнекті ұлық бейнелі офицер, жаңағы қимылының өзімен-ақ құдіретті бұйрық еткендей болды. Енді паромның кормасын ұстаған бурыл сақалды ноғайға

Әбіштің: "Кейін қайт!" – деп, басын бір-ақ изеп бұйрық беруі жеткен еді.

Әлдекімдердің үзіле, күрмеле шыққан қарсылық үндері ескерілген жоқ. Қалың арба, көп салт атты, көп жанды тиеген үлкен ауыр паром Әбіштің қадалып тұрған үнсіз қалпына бағынды. Паром қайта қайтып, мерзімді көпіріне жетіп, жуан арқанмен нық байланып, қайта тоқтады. Ол тоқтай салысымен алға қарай көз қадап тұрған Әбіш, жағадағы жуан, жоталы, қызыл шүйделі, сары ала қылыш асынған полицейскийді қасына шақырып алды.

"Семіз сары" деп аталатын ар жақ, бер жақтың бар жүргіншісіне мәлім бұл стражник Әбішті ұлық тұтып, кішілік түспен алдына жылдам басып кеп, қалт тұра қалды. Әбіш оған сараң сөзбен қазіргі шатақ жайды білдірді.

– Мынау паром үстінде жаңа ғана Затонда болған разбойдың, қантөгістің айыпкерлері кетіп барады. Бұл қылмыстылармен, бұзықтармен солардың құрбандықтары да бар осында. Мен қазір уезд начальнигіне жетіп, саған көмекке бірнеше полицейскийлер жеткіземін. Соған шекті тапсырылатын міндет - паромды қайта жүргізбей, қыбыр еткізбей және ішінен бірде-бір кісіні шығармай, осы жағада ұстайсың. Саған бұйрық беруші военно-полевая артиллерияның поручигі Ускенбаев. Ұқтың ба?

– Так точно-с, Ваше благородие, господин поручик! – деді де, семіз сары ілгері қозғала берген Әбішке жол беріп, алдынан өткізді. Өзі ұзын қылышын сол жақ жамбасына баса қысып алып, паромға қарай адымдай жөнелді.

Әбіш осы бетінде тағы да күдіс қара жорғаны Ертіс жағалаған тақырлау көшелермен бездіре жорғалатып отырып, таңертең өзі кірген уезд начальнигі Маковецкийдің кеңсесіне кірді. Семей уезінің бұл кездегі уездік начальнигі Маковецкий бұдан бұрынғы Казанцевтардан әр сыпаты артық келген білімді кісі. Әр істегі орамы өзінше шебер әкімді танытатын. Маковецкий жас жағынан отызға жаңа ілінген. Өзі биік бойлы, басы-беті келісті, келбетті адам. Ол Абайды жақсы білетін. Бүгін таңертең Әбіш айтып келген арызды үлкен ілтифатпен оқып, аңдап шыққан.