Путь Абая. Книга IV / Абай жолы. IV кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Осы шақта паромның көпірін солқылдата, тасырлата басып он шақты жаяу, өңшең еңгезердей, жұпыны киімді қазақ жігіттері жүгіріп келді. Паром аузында тұрған жаңағы топқа олар кимелей араласты. Ауыздарында бір-ақ сөздері бар.

"Қайда Қорабай?", "Қайда қанішер Қорабай?" – десіп, сұрау сала килікті.

Бұлар үнін естіген Дәрмен, Мәкеннің қолын қатты қысып, Әбдіні де иығынан түртті.

– Ия, сот, мынау Затон жігіттері! Асыл азамат, грузчиктер ғой! – деп қалды.

Анығында бұл топ Сәменнің тату жолдастары. Шетінен балуан атағын алған балғын грузчиктер болатын.

Бағана Әлмағамбет Айшаның нұсқауымен осылардың Сейіт дейтін біреуіне жетіп, Сәмен үйінің қан-жоса боп жатқан жайын білдірген. Кең жауырын, бітік көздеу, қызыл сары Сейіт әп-сәтте мынау сегіз-тоғыз көрші достарын ертіп алып, Сәмен үйіне кіріп, бар жайды көріп білген-ді. Сонымен, серіктерін ертіп, осы паромға қарай өзгеше кекті ашумен ұмтылысқан болатын.

Сейіт паром үстінде, бұлар іздеген бүліктің бәрі барын білгенде: "Ия, сәт, берерсің!" – деп тісін қайрап, құлшына түскен. Қазір сол Сейіт "қанішер Қорабай" деп ақырғанда, содыр сойқаннан жалтарып көрмеген аңсағай бойлы Қорабай жайдақ арбадан секіре түсіп, Сейіттің алдына ентелеп келіп, ақырып жіберді.

– Әкеңнің көз-құны бар ма еді? Мен Қорабай!Сол-ақ екен, Сейіт Қорабайдың ұзын, тығыз қара сақалынан шап беріп ұстай алып:

– Мә, Қорабай сен болсаң! – деп, шойындай жұдырығымен ауыздан қойып-қойып жіберді. Қорабай сол қолымен жұдырық сілтесе де, Сейіттің қолынан сақалын босата алмады. Беті-жүзі қан болып, екі бірдей күрек тісі салдырап, аузының ішіне түсті.

Паром үсті айғай мен сатыр-сұтыр төбелеске айналып қалды. Осында үлкен сары арбада күжірейіп отырған Дондағұл дейтін бүлік бар-ды. Ол қаланың екі жағасына аты мәлім, аса бір балуан және атақты ұры болатын. "Пәленше байдың тас құймасынан бір месте шайды лақтырып ырғытқан", "кесек ұрлайтын алып ұры!" – деп Дондағұлды барлық қала аңыз етісетін. Қорабайдың әр кездегі қайраты мен айбаты осы Дондағұлдай, портерден шықпайтын, өзі ішкіш, әрі қайраты күшті пәлелер еді.

Бағана алғашқы толқын, он кісілік жауды жеңіл айдап тастаған Сәмен, Әбді, Мұқа үшеуіне кейін қайта келіп қаптағандар, тағы Қорабайдың бастауымен жеткен, осы Дондағұлдар екен.

Сәменді, Әбдіні қатарынан ұрып жыққан да Дондағұлдың өзі. Бірақ сол үлкен айқаста Дондағұлдың басына Сәменнің кіндік темірі де қатты тиген. Қазір содан бері бас, желке, жотасы түгел дүңкиіп ісіп, жаңағы паром үстіндегі айғай-шуға ол қатыса алмай, басы зеңіп отырған. Қазір қуғын келіп, Қорабайды анадай еткенін көре сала, Дондағұл қолына дағдылы келтегін алып, ақыра ұмтылды. Жолда тұрған бір жайдақ арбадан көлденең басып секіріп кеп түскенде, Қорабай мен Сейіттің тап қасынан еңгезердей боп дүңк ете қалды. Аузында боқтық, Сейітті жоям деп секірген-ді.

Бұл әуелгі бетінде жерге тарбия секіріп түсті. Бір сәтке бойын иіп, тізесін бүгіп, енді ғана ақыру үстінде жазыла берген еді. Қапысы жоқ сәтті баққан Сейіт пен оның өзіндей кең кеуделі, қара бұйра сақалды Жайнақ, мына Дондағұлдың үлкен ұрыс бастарын сезіп қалысты. Сол сәтте екеуі де қолдарындағы қаруын қатар сілтеп, біреуі Дондағұлды көк желкеден ұрғанда, екіншісі қатты қайың таяқпен білек қарынан келістіре қайқайта соққан еді... Желкеден тиген Сейіттің қолындағы Сәмен үйінің қара шоқпары болатын. Өгіздей дүңкиген қара жон Дондағұл, мынау екі балуан грузчиктің қатар соққысына төзе алмады. Өкіріп барып етпетінен түскенде, арба астына бас сұға бере, тырайып қалды.