Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

– Жау келді. Сені іздеген милиция елге қаптап кетті. Біздің қосқа кеп, Алатайды шыныңды айтпадың деп сілесін қатыра ұрды. Түнде Байтөбет үйіне қонып шығыпты. Өздері мас. Сені көрсе... «тік атамыз» дейді. Біздің ауылға кетті.

– Ойпыр-ай, онда, ауылға бүлік салады екен ғой. Ботагөз қолда қалды-ау!.. Ауылды әлекке ұшыратпай, барсам қайтеді?

– Қой!–десті, өзгелері шу ете түсіп,– көзге көрінбе. Жазым қылар. Қатын-қалашқа не істей қояр дейсің. Біраз ақылдасқаннан кейін Асан да, қасындағылар да тоғайға тығыла тұруды ұйғарды.

– Ауылдағы бар естияр еркек жалғыз Байғазы шал,– деді Асан, тығылар алдында,– егер бізді таппай кетпейміз деп қонатын болса, сол үйге түсіру керек. Әйелдерді ауылға қайтарайық. Хабарды солардан айтайық. Жантас, сен үйімде арақ бар деп жүр ең ғой?..

– Қалаға апарып сатамын ба деген он бөтелке самогон бар еді.

– Сен соны Байғазыға бер. Кешке милицияларды суарсын.

– Неге, байғұс-ау!

– Келгесін олар тегін кетпейді. Мас қылып, түнде мылтығын сыпырып алып, арбаға көлденең таңып ағаш арасымен алысқа апарып тастау керек.

– Онда жақсы бола ма?

– Бәрібір өлеміз. Одан да солай істейік те, қашан кеткенше жасырына тұрайық. Осы Есілдің тоғайы мен орманы бізді жасыруға жарайды.

– Ұйғарғаның болсын!– деді Жантас.

Сөз осыған қойылғаннан кейін әйелдерді ауылға қайтарып, қасындағы жігіттерін жан-жақтағы ауылдардың дос-жар жігіттеріне: «Мынадай күн туып қалды, құлақтас болсын!» деп жіберіп, Асанның өзі, қостарының маңайындағы бір ойырылған құдықтың үстіне қою тал шыққан қуысына кіріп жатты.

– Көп кешікпей милиционерлер келді де, Асанды табыңдар деп, шөпшілерді ұрып та, қорқытып та, қысып, одан дәнеңе өндіре алмаған соң, еркек атаулыны ауылға апарып тергеуге алып қайтты.

Ауылға қайтып кеп, қолдағы адамдарды таяқпен де, сөзбен де қорқытып милиционерлер шынын айтқыза алмай қойды. Ауылдың жеген таяғына ортақ болған Байғазы шал:

– Біздің үйге түсіп бір мал жеңдер! Сендерге кінә жоқ. Бұйрық солай. Тентекті тауып бермейін деген біз де жоқ. Қашып кетіп таптырмай отыр. Қатын-қалашқа жаны ашымайтын антұрған болды. Ауылды қысымға салып қоймас, өзі келер,– деп милиционерлерге жалынды.

– Жарайды,– деді милиционерлер,– қонайық. Бірақ ертеңге шейін іздеген адам таптырмаса, бізге өкпелемеңдер, жақсылық күтпеңдер!

– Енді... оған амал қанша?

Милиционерлер Асан үйінің есігіне құлып салып, бір шалды алдына отырғызып: «егер айрылып қалсаң, атыласың!»– деді.

Жантастың үйінен он бөтелке самогонды іңірде әкеп қойған Байғазы: «арақ бар» деуге бата алмай, білдірмей, қымызға қосып қана беріп отыр еді, соның өзіне қыза бастаған милиционерлер: «арақ бар ма, ақсақал?» деп өздері сұрады.

Байғазы кеп беруге батпай: «азғана бар еді» деп, әуелі екі шынысын шығарды. Оны көрген милиционерлер ет пісуге қарамай, нанды закуска қып, стаканды толтыра, бір-бірден қағып салды да, тағы сұрады.

Байғазы берген – екінші екі бөтелкені ішкесін, .аш өзекті арақ өртеп, уыты бойларына тез жайылып, олар мас боп сандырақтауға айналды.

Бұл кезде жан-жақтан жиналған он, он бес дос-жар жігітімен Асан ауылдың іргесіндегі жар қабақтың астында жатыр еді. Шешесінің атылып өлгенін ол естіген. Бұл хабарға сазарып сабырлық көрсеткеніне, қасындағы жігіттер оған разы болды. «Істің арты бұған айналған соң, – деді ол, – қасындағыларға, – қанды қанмен жумай, мен енді тынбаймын!» жанындай жақсы көретін ананың күйігі ішін өртеген Асан, сыртқа сыр бермей, милиционерлердің жәйін бала жіберіп білгізді.

Байғазы берген – үшінші екі бөтелкені ішкесін, олардың көбінің көзі бозарып, етке қарауға да әлі келмей, қылжиып қалды. Мастығымды білдірмейін деп тырысқан бір-екеуі – төртінші екі бөтелкеге, қазандағы еттен закуска алдырып жеп отырып, бөтелкелерін жартылап ішкенде – қосыла құлады.