Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

«Жақсы қыз екен» деген сөзді Итбайдың не оймен айтқанын түсінгендей болған Бүркітбай, беті бүркелген ойдың пердесін ашқысы келді. Ол Итбаймен қалжыңдасатын еді.

– Қыран бүркіт сықылдысыз-ау, Қақа, көзі қиядан шалатын!

– Ант соққан-ау, «жақсы қыз» деген айып па?

– Неге айып болсын. Ілуге тұратын аң. Қарға аунаған түлкідей жайнап тұрған бір қыз...

Асқар бұл кеңестерге араласпады.

– Өзін біреуге атастырған ба, жоқ па?

– Жоқ-ау деймін. Солай ма, Асқар?

Асқар үндемеді. Асқардың қызда көңілі барын білетін Бүркітбай, ашуланып сыр шығарар ма екен деп:

– Қақа!– деді Итбайға,– «бір жас иіс керек» дейтін едің, мына қыз соған дәл-ау өзі, байқайсыз ба?

– Қой!–деген болды Итбай,– кәртайдық қой енді.

– Әлі де бір жас қызды тоздыратын шамаң бар ғой. Жыланды үш кессе де кесерткедей қуаты бар деген қайда?

– Е, бере ме маған жас қарындасын, біреу?

– Есіктегі басы төрге жететін болған соң, садақа ғып үйіңізге апарып та берер. Тамырын бассақ, қайтеді?

Итбайдың Ботагөзге ниеті алабұлттана бастағанын көрген Асқар шыдай алмай:

– Бүркітбай!–деді ол, дауысын көтеріп,– не керек сондай сөз. Ұят емес пе? Біреудің жап-жас баласы. Оқып жүрген бала. Басқа сөз жетпей ме?

Бұл сөздің «келінім саған айтам, қызым сен тыңда!» екенін түсінген Итбай, қалжыңды енді доғар деген кескінмен Бүркітбайға қарады.

Бүркітбай сыбағасын жібермеймін деп, Асқардың жанына бататын сөз іздеп жатыр еді, ойын алдарында салт аттан түсіп жатқан біреу бөлді.

– Бүркіті бар, .бұл кім?

Салт адам атын байлап, бүркітін жерге қондырып, көзіне шалынған үш кісіге сылбыр аяңмен жақындады.

– Амантай ғой, мынау!– деді Бүркітбай бетпе-бет келгенде.

Бірін бірі таныған жолаушылар солғын амандасып тұрғанда, ентелей басып Антон келді.

– Итбай Байсақалов бар ма, мұнда?– деді ол жақындай беріп.

– Бар. Оны қайтесің?

– Андрей жіберді. Тез келсін, деді. Губернатор шақырады дейді.

– Барайын,– деді қуанып кеткен Итбай,– тымағымды алып жіберші, Бүркітбай!

– Шай ішіп барсаңыз қайтеді?– деді Асқар. Оның ұшқалақтауын ұнатпай.

– Шай да, ет те, май да, арақ та көп онда,– деді Антон.– Ұмытқан екем. Учитель қазақ бірге келсін деді Андрей.

– Мен не алам, сіз барыңыз,– деп Асқар барғысы келмеп еді:

– Нең кетеді, жүр, керегің боп қалар!– деп Итбай тағы да қолқалағасын, Асқар бірге кетті.

Асқар мен Итбай сырт киімдерін коридорға шешіп үйге кірсе, барлық бөлме лық толы адам екен.

– О, Итбай, Итбай!– десті танитын қазақтар.

Итбай біразына қолдасып амандасты. Андрей Итбайға отыратын орын көрсетті.

Кейінгі бөлмелердің біреуіне орналасқан Асқар мен Итбай, түтіннен буалдырланған төргі бөлмелердің ашық есігінен губернаторды көргелі мойындарын созып еді, үсті-басы сап-сары ала алтын, ылғи бір сірескен төре. Оның қайсысы губернатор екенін білмей, қастарындағы казактардан сұрауға даярланғанда, «губернатор сөйлейді» деген күңкіл шыға қалды. Араның ұясындай дуылдаған қызу казактардың дауысы су сепкендей сене қойды. Барлық жұрт мойындарын созып, көздерін төргі бөлмеге тікті. Асқар мен Итбай да қарады.

– Губернатор!..– десті Итбай мен Асқардың маңайындағы орыстар, ұзын сақалды, денелі біреу төргі бөлменің төр жағынан түрегелгенде.