Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

– Солай, Асқар,–деді Кенжетай тұнжырап.

– Өз көңілің қалай?–деді Асқар сынағалы, Балтабекке.

– Нені қалай дейсің?

– Итбайдың сөзіне қалай қарайсың дегенім ғой...

– Асқар, шын айтасың ба? Ол не дегенің! Тірі боп жер үстінде жүргенде неге көнейін ол қорлыққа. Мен өлгенде ғана Итбай дегеніне жетер. Өлмей көне қоймаспын.

– Ағайынды үшеуміз,– деді Кенжетай да екіленіп,– үшеуіміздің біреуміз тірі қалсақ та Итбайға мұны істетпеспіз.

Жеуге ниет еткенде алды-артына қарамай қомағайланып, өжеттеніп кететін, бет алған жерін ойып түспей, қансыратпай, жалмамай қоймайтын кәрі қасқыр – Итбайдың Ботагөзге қарап ұлығаны Асқардың жанын түршіктірді. Өмірі жаңа гүлденіп келе жатқан Ботагөзге нөсер бұршақ төгіп, күл-талқан қылатын дауылды қара бұлт жылжып келе жатқан сықылданды.

– «Не істеу керек?– деп ойлады Асқар тұнжырап отырып,– дауылдың бетін бұрып, қара бұлтты кері көшіруге менің әлім келе ме, жоқ па? Әлім келмесе қайтем? Шешегін жаңа жайып құлпырып келе жатқан нәзік гүл, шынымен сұрапыл ұрып сола ма? Рақымсыз, көзсіз соқыр қара күштің уысына түсе ме? Шынымен пана бола алмаймын ба? Онда маған тірімін, кісімін деп керегі не?.. Жоқ!.. Мен кісімін!.. Мен тірімін!.. Мен де дауылға қарсы тұрарлық қайрат бар! Мен оған қорған болам!.. Шамамнан асқанда, Ботагөзбен бірге мен де солам!..»

– Жәй солай, Асқар,– деді ауыр оймен аз уақыт еңсесі түсіп, төмен қараған Балтабек басын көтеріп,– дос-жар болғасын шағып отырғаным ғой. Бірақ «иттің иесі болса, бөрінін, тәңірісі бар» деген Итбайдың аранын ашқанына күйреп отырғам жоқ. Өлім біреу. Оның зорлығына тірі боп көнбеймін. Әуселесін көрейін, қарақшы кәзәптің!..

– Не істер дейсің?..– деп Асқар Балтабек пен Кенжетайды жұбатқан болды.

– Бірді айтып, бірге кетіп қалам,– деді Балтабек,– менің саған айтайын дегенім: сен Омбыға бара жатырсың. Заң-закүнді кісіден сұрайтын жігіт емессің. Амантайды бұдан қуынатын кісінің жоқ екенін көріп отырсың. Ақ іс. Сұрап табарсың, тілеуің алдыңдағы жігітсің, сен осы жұмысты қарастырып көр, сәті түсер жері бар ма екен? Оның айып-шамы жоқ, қалтаңа ептеп тиын-сиын да салайық, әлімізше. Біреу-міреудің аузына жалатуға керек болар. Алымның заманы ғой.

Итбайдың ниетін естіген Асқар, «Омбыға бармай қайтып кетсем қайтеді?»–деп ойлап отырған еді. Мына сөз оған қамшы болды.

«Ботагөз бен Балтабектің керегіне жарауымның бұл бірінші жолы екен,– деп ойлады ол,– әрі қарай барар-бармасымды Омбыға бара көрермін. Мына жұмысқа әдейі арнап барайын. Ізденіп көрейін. Мүмкін, адвокаттардан ретін табатыны бар шығар».

– Оқасы жоқ,– деді Асқар Балтабекке, ойын қорытқасын,– ізденейін. Сәті түсуі мүмкін.

Ендеше, біз қамданайық.

– Түк те қамданба. Ақшаңның маған керегі жоқ. Адвокат жалдасам өз ақшам жетеді. Шыққан шығынды қайтып келгесін алармын. Ал, жасырын параны мен бере алмаймын.

– Егер ісіңді реттеймін деп тұрса ше?

– Онда да бере алмаймын.

– О не дегенің, Асқар? Е, онда не болды? Құрғақ аяққа бата жүре ме? Сен олай деме, Асқар құдай оңдап алымға ілігетін жер болса аянба!

Осы кезде Ботагөз, Айбала, Сағит Степандікінен темекі алып қайтып, үй алдындағы кішкене қараңғы қораға кіріп, есікке жақындаған кезде біреудің тықыры естілді.

Тықырлаған, Айбаланы ұстай алып еді, қолы төсіне тиді.

– Бұл кім еді, ойбай!–деді Айбала дауысы қаттырақ шығып.

Ботагөз Айбаланың артына тығылды.

– Әлгілер бірдемеден қорқып жүр ме, дауысы шығады?– деді Балтабек орнынан қозғалып.

– Өй, кімсің?– деген Айбаланың сөзі құлағына тигесін, Балтабек ұшып түрегеліп, босағадағы балтаны қолына ұстай жүгіріп барып есік ашып еді, Айбаланы біреу құшақтап тұр екен.

«Ботагөзді Итбай алып қашып кетті ме?» деген қауып кіріп, есік алдына жүгіре шыққан Балтабек, Айбаланы құшақтап тұрған Бүркітбайды жағадан алды да, балтаны тастай беріп шекеден жұдырықпен періп кеп жіберді.

– Өй, есің дұрыс па? Мен!– деді Бүркітбай сасып қап.– Оның не? Қатыныңды жейді дедің бе?