Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Теріс қарап жатып қалған Асқар, ұйқыдан оянса, басы аздап ауырып қалыпты. Сарыбас жуынып кеп, бетін сүртіп жатыр екен. Құрысқан денесін жазғалы керіліп, ыңыранған Асқардың дауысына Сарыбас орамал астынан қарап еді, кешегі тәкаппарсығаны есіне түсіп, Асқар үндеген жоқ.

Асқар мен Сарыбас шайға да араз кісідей тымырайып, жауап қатыспаған қалыптарымен келді. Сол үндемеген қалпымен Сарыбас оқуына кетті. Асқар үйде қалды.

Шайға бірге отырған Бүркітбай, Итбайдың көзінше Асқарды біраз ажуалады:

– Қалай батыр?-– деді ол қылмыңдап,– түсіңе ел жақ кірді ме? Ондағы жұрт есен-сау ма екен?

«Ондағы жұрт» деген сөзден Ботагөзді жорамалдаған Итбай жымиып күлді. Ол күлкіге түсінген Асқар, Бүркітбайға тігін келді.

– Сен-ақ еріге береді екенсің!– деді ол.

– Е, ерікпей, әкем Көккөз жаңа өліп отыр ма? Үйде ерікпе, Омбыда ерікпе, енді қайда ерігеміз!..

– Қалжыңбастық не керек?

– Қалжыңдап мен саған не айттым? «Ел-жұрт аман ба екен?» деген сөз де қалжың болғаны ма?

– Қойшы өзің!..

– Мына байғұс неден қысылды?.. Қарап отырып танауын, қусырылғаны несі?..

Асқар шыдамай тысқа шығып кетті. Аздан кейін Жаңбырбай да шықты.

– Ағай!–деді тысқа шыққасын ашуын басқан Асқар,– осы қалада жақсы адвокаттар бар ма?

– Неге болмасын. Бұл қалада нелер жан жоқ дейсің.

– Қазақ адвокат бар ма?

– Бар.

– Фамилиясы кім?

– Құзғынбаев. Семейден бе, анығын білмеймін, әйтеуір бір жақтан келді. Жұрт осыны білгір деп тұр. Орыстар да мақтайды. Алған ісін іс қып шығарады.

– Адресін білесіз бе?

– Білем. Осы арада жақын. Жаяу баратын жер. Қазір үйінде де шығар. Немене, жұмысың бар ма еді?

– Жәй, әшейін, жолығатын азғана шаруам бар еді.

– Оған баратын болсаң, қақпадан шығасың да, оң қолға бұрылып екі квартал жүресің. Содан сол қолға бұрылып екі адым жүргесін, алдыңнан бір кішкене алап кездеседі.

Алаптың оң жақ бетінде терезесінің алдына қайың өскен, қызыл төбелі, жаңа қарағай үй бар. Сол үй. Жаңбырбай сілтеген жобамен Асқар жүріп келіп, терезесінің алдына ескен қайыңы бар, жаңа ағаш үйді тауып, сыртқы есіктің басқышымен көтеріліп, есіктің тұтқасына қолын салса, тұтқаның қасында алақандай жезге жазба қарыптармен ойған, «Кузгунбаев» деген жазу тұр екен.

Есіктің маңдайшасынан салбырап тұрған ілмегі бар сымды қоңыраудың, сабағы деп жобалаған Асқар, ақырын тартып қалып еді, қоңырау даусы шылдыр ете түсті. Аздан кейін есіктің ішкі жағынан ит абалап, есікті тырнап, коридорды басына көтерді.

– Перестань!.. Цит!..– деген әйел дауысы естілді ішкі жақтан.

– Мүмкін бе?– деді Асқар есік ашқан бұйра шаш, зор денелі, толық, ақшұбар орыс әйеліне.

– Сізге кім керек?

– Кузгунбаев.

Әйел, Асқардың бас-аяғын көзімен бір шолып өтіп, бар деуге де, жоқ деуге де білмей аз тұрды. Бұл Құзғынбаевтың әйелі – Антонина Евгеньевна еді. Адвокат болғаннан бері Құзғынбаевтың үйіне кісі көп келетіндіктен және келген кісілердің жүзден тоқсан бесі ылғи даумен келгендіктен, сол даушылардың қайсысының, қалтасы қалың, қайсысынікі жұқа болатынын Антонина Евгеньевна кескініне, киіміне қарап ұғатындай болған. Қалтасы жұқа адамдардың дауына кіргісі келмейтін Құзғынбаев, «үйде жоқ деп айтыңыз» деген сөзді Антонина Евгеньевнаның құлағына сіңірген. Бастапқы кезде өтірікке аузы бармаған Антонина Евгеньевна біртіндеп дағдыланып, аздан кейін «бар» деп айтатын кісіге де, «жоқ» деп қалатын күйге ұшыраған. Осындай «жоқ» деп қалу салдарынан үлкен даумен келген бай қазақтар орыс адвокатын жалдап, оны естіген Құзғынбаев артынан өкінген. «Сіз ойлап, түріне қарап жауап беріңіз» деген ол әйеліне. Содан бері әйелі кескініне, киім-кешегіне қарап, ойланып алып, «бар», «жоқ» дегенді содан кейін айтатын болған. Антонина Евгеньевнаның Асқарға іле жауап бере қоймағаны осы.