Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Өзінің де сауданы жақсы көруінен бе, болмаса Жаңбырбайдың ажарына қарағандық па – Итбай да оның кеңесіне ұйыған кескінмен анда-санда тіл қатып қойып, тіл қатпағанда басын изеп қойып, Асқардай жалыққандық белгі көрсеткен жоқ.

Тоңазып қалғанын үйге кіріп шешінгеннен кейін білген Асқардың денесі шайдан кейін жылынды. Жол соқты боп шаршаған Бүркітбай атын жайғастырғасын шайға шейін шынтақтап жатып қалғып алып, шайдан кейін:

– Әй,– деді Асқарды санға түртіп сыбырлап,– сауда кеңесі бітетін емес қой, далаға шығып келсек қайтеді?

– Шықсақ шығайық.

Қора кең еді. Тысқа шыққан Асқар мен Бүркітбай кең қораның түкпіріне суытып қойған аттардың қасына барып, шананың үстіне отырды. Ол күні түн қараңғы еді.

– Анау бір тұрғандар да аттар мен шаналар ма?– деді Асқар, қораның басқа бір түкпірінде шоғырланған бірдемелерді нұсқап.

– Ие, аттар. Анау терезесі көшеге қараған, қақпанын, оң жағындағы үлкен қарасай үйде де толған қонақ. Кім екен деп мана ат ағытқанда сұрастырып ем, әр жерден келген болыс, билер дейді. Сол үйдің өзінің иесі де болыс деген сөзді естідім.

– Ә, солай де.

– Әй, Асқар!– деді Бүркітбай аздан кейін,– осы сен залым жігітсін, бе деп ойлаймын... Рас па?

– Қайдан білейін! Өзіме залым сықылды емеспін. Залым десең дәлеліңмен айт.

– Шыныңды айтпай-ақ қойдың-ау!

– Не шын?

– Тұяқтың қызын алатыныңды неге жасырасың. Мені дұшпан көресің бе?

– Неге дұшпан көрейін, дұшпан көретін қастығыңды көргем жоқ. Расымды айтқан едім, нанбайсың.

– Неге нанайын қарап отырып.

– Неге нанбайсың?

– Қалжыңбастығыма қарап, сен мені түк білмейтін есер деп ойлайтын шығарсың. Мен білмейтін жер үстінде не бар деп білесің?

– Білсең айт.

– Осы Омбыға сен не үшін келдің?

– Не үшін келдім?

– Тұяқтың қызы үшін келдің.

– Оны қайдан білдің?

– Біле-е-е-мін!.. Мен білмейтін жер астында. Амантайдың жұмысын орындап қайт деп Балтабек жұмсағанын мен білмейтін шығармын. Сен менен жасырма, несін жасырасың? Жасырсаң да білемін: Амантайдың жұмысын орындап қайтсаң, қыз сендік болады да қояды. Ол маған тайға таңба басқандай анық.

– Сенің бір жаман мінезің бар, Бүркітбай,– кісіге сенбейсің.

– Сенбейтінге неге сенейін, сенетінге сенем!

– Мен айттым ғой.

– Жоқ, сен айтқан жоқсың, сен маған сырыңды айт. Егер тісімнен шығарсам кәпір өтейін. Сенің ойыңды білемін, Асқар. Сен мені аузын басса, к... сөйлейтін, ішіне ас айналмайтын жігіт деп ойлайсың. Менің ішімде жан ашпаған сыр мен жан көрмеген ызбот көбін білмейсің. Мен дос болуға да жарайтын жігітпін.

«Ызботының ішіне сүңгіп көрсем қайтеді?» деген ниетпен Асқар Бүркітбаймен сырласуға ойлап, тамағын кенеп кеңес бастағалы ыңғайланып еді:

– Сендерді шақырады,– деді Жаңбырбай үйінің жігіті келіп.

«Қап!» деп өкінген Асқар, тағы бірде кеңесермін деп ойлап, шақырған жігітке еріп, үйге қарай аяңдады. Бүркітбай да соңынан ерді.

6

– Мынау жас қонаққа,– деді Жаңбырбай Асқар тыстан келгеннен кейін, әйеліне,– төсекті Сарыбастың бөлмесіне салып бер, жастар ойнап, күліп бірге жатсын.

Бұл сөз Асқарға жағымды тиді. Ол Сарыбасты оқыған азамат көріп, Ботагөздің басындағы ауыртпалықты жеңілдетуге жәрдемге шақырғысы келді.

Сарыбас жататын бөлме кішкене екен. Ішіндегі кереует біреу екен. Асқарға деген төсек кереует алдына, жерге салынды.

Оңаша бөлмеге кіргеннен кейін, Асқар Сарыбасты кеңеске ұйытпақ боп тамырын басып көріп еді, ажары өте сырғақ. Асқардың бірер сұрауларына ол жауап та берместен, кереуетіне шешініп жатып, шынтақтап роман оқуға кірісті. Бұл қылық Асқарға ұнамады.

«Қарай гөр, мына шынашақтай неменің нығызын!– деп кейіді Асқар ішінен,– қол тоқпақтай боп шіренуін!.. Қасқырдың бөлтірігінің қылығы осылай келеді!..»