Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Асан аға-ау, бұл зәнталақтың шаңырағы қирағанға ұрсасыз, бұлар менің қабырғамды қиратты емес пе! Міне, қараңызшы! — деп, жейдесін түріп жіберіп қамшы ізі айшықтаған арқасын көрсетті.

— Давай, бұзақылықты доғар! Айтқанды істе! — деді Асан шолақ бұйырып. Арық қара, талдырмаш көрінгенімен өңі сұсты, ашуы қатты еді Асанның. Ждақай майпаңдап сала берді.

— Құп, аға, құп! Қасқа Ждақай екі айттырмайды ғой!

Екі айттырмайды.

Ымырт үйіріліп те қалды. Бұл кезде комиссияның Жорға Күрең бастаған бір тобы жалшыларға азын-аулақ малдарын бөліп беріп, халықтың нобайы үймелеген Мажан үйіне қарай беттеген. Жылап-сықтау, шаң-шүң айқай да осы манда. "Жер ауып, келмеске кеткелі" жатқан Мажанның үйін қоршаған ел кеш қараңғысын жамылып келіп тұрған жалғыз аттыны байқаған жоқ. Бұл — жалғыз атты аңнан қайтқан Бұлыш еді. Соңында — тазысы. Иығында — мылтық. Екі кештің арасында боздаған бәйбішенің дауысын алыстан құлағы шалып осылай бұрылған.

Ждақай, Қозбағар, Шегелер Мажанның үлкен үйіндегі дүние-мүлікті арбаға тиеп бола бергенде, бүйір қапталда түрған отау үйден шаң-шүң айқай шықты. Ышқынған әйел дауысы:

— Шық үйден! Шық! — деген Балқияньщ үні. Іле отаудың есігі сарт ашылып, бүрмелі ақ көйлектің етегі көлең етті.Жалаң бас, шашы тарқатылып кеткен Балқия, үн-түнсіз жабысқан бір еркекгі қараңғы үйден сүйретіп сыртқа ала шықты. Жеңсізінің өңірі ағытылып кеткен қайқы төс мықынды келіншекгің белінен ұстап алыпты Бұқабай мелиса.

— Жібер! — дейді Балқия жұлқына алысып.

— Әй, кәмпескеге қарсысың ба? Мына алтын- күмістерінді өткіз, тәртіп солай! — деп кілбік көз, әукесі салбыраған гүжбан қара Бұқабай қарулы келіншекке әлі келмей күле береді.

— Мә, мына қызықты қараңдар! — деп шу еткен бала-шаға, қатын-қалаш дүркіреп отауға ұмтылды. Сөйткенше, Балқияның білезікті ақ білегі жарқ ете қалды. Сақина, жүзікке толы ауыр жұдырығы, ебедейсіз құшақ жая берген күмпек қара Бұқабайдың тұмсығына сақ етті. Бұқабай танауын басып бүгіле қалды.

— Қағынды келгір, сазайың! ~ деп ашуға булыққан Балқия басын сілкіп тастап, шашын жөндеді. Омырауын түймеледі.

— Бұл не? — деп жүртты қақ жарып жүгіріп жетті нәшендік мелиса Сұржекей.

Бұқабай:

— Мажанның тоқалы... дүниесін кәмпескелейін десем... сабатаж жасап... алыса кеткені! — деп бастығына болған жайды баян етті.

— Ие саған! Қараңғы үйге кіріп кеп... "Кәні шешін, табарыш!" деп алыса кеткен кім? — дел Балқия да бет бақтырар емес.

— Е, "шешін" демей не дейін, үсті-басың толған байлық! Оны кәмпескелеу міндетіміз! Тәртіп солай!

Сұржекей:

— Дүрыс айтады. Кәнеки, өз еркіңізбен беріңіз мүлкіңізді! Әйтпесе, тартып алуға хақымыз бар! — деп дікектеді

Балқияға.

— Дүние керек болса ала бер ана байдың малын! Менің қолымдағы сақина-білезікте не әкелеріңнің құны бар? — деп қайтпады Балқия да. Көпшіліктің сыртында түн жамылып келіп тұрған Бұлышты көріп, әсіресе, батылданып кетіп еді. Балкияны баяғыдан сүйетін Ждақай не істерін білмей жаны кыдырып, осындайда арқа тұтар Асанды іздеп "Қызыл отау" жаққа ұмтылды.

— Асан аға! Асан аға! — деп айқай сала жүгірді. Асан алдынан қарсы шықты.

— Асан аға! Анау Бұқабай Мажанның тоқалымен шатысып... қиқу болып жатыр! Асан аға!

Бұлар жеткенше ақ отаудың есігі алдында опыр-топыр жағалас басталып та кетті. Ымырт қараңғысында ақ көйлегінің етегі ағарандап еркекпен алысып жүрген әйел көрінді.

— Иттің балдары! Бұ қайсың! Доғар! — деп қатты жекіп ұмтылды Асан бәлшебек.

— Ойбай! Көтек!

— Құрсын! Масқара!

— Мынау масқара ғой! — деп шу-шу етті қатын-қалаш. Шеге:

— Жәке! Бұ не сүмдық! — деп атылып кеп Сұржекейдің кеңірдегін жүлып алатын кісіше иек астына жетіп барды.

— Қаншай сабатаж! — деп Сұржекей кабурге жабысты.

Сөйткенше, Балқияның:

— Хайуан! — деп ышқынып жылап жіберген үні шықты.