Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Ал, енді сөз алатын — тап жауымыз Мажанның кішкентайдан қозы-лағын баққан бадырағы Ждақай Күрең баласы. Кәмпеске жөніндегі кәмиссия мүшесі.

Жуантық келген, тығыншықтай Ждақай анадайдан барысша атылып, секіріп мінді арбаға. Көзі шырадай жанып, шашы тікірейіп алыпты. Жұдырығы түюлі.

— Батырақ байғұстың... біз сияқты қасқиған... Әлгі

Қауқаш сияқты... байда кеткен кегін қайтарған... Жасасын революция!!! — деп қолын аспанға тік көтеріп айқай салды

Ждақай. — Жа-са-сын!!!

Арба үстіндегілер шарт-шұрт қол шапалақтады. Сендей соғылысып сөйлеушіге қарап тұрған көпшілік не істерін білмей бір-біріне қарады.

— Жасасын революция!— деп Шеге айқайлады арт жақтан.

— Жаратқан ием сақтай гөр!

— Жақсылықтың нышаны болса жарар еді... — десіп

күңкілдесті кәрілер.

— Кәмпескелеп тек мал-мүлкін алып қою аз!.. Жер аудару деген де түк емес! Байлар ана жақта тайраңдап жүреді деген сөз ол! Қауқаш айтқандай тірі жүрсе олар, оллаһи, қайтып келеді! Келеді де, біз сияқты байғұстарды қасқитады да салады (жүрт күлді). Оу, күлмеңдер! Осы айтқаным келмесе қара да тұрыңдар! Сондықтан бұл қасқалдақтарды қатыру керек! Аяқ-қолдарын матап мәңгі-бақи шыға алмайтын темір тордың ішіне тығу керек! Сол менің айтарым!

— Уа, аузың желкеңнен шықсын... Ждақай! Көктей сол!

Көктей солғыр! — деп Жамал бәйбіше жерді төмпештеді.

— Ал шуды тоқтатыңдар! Қаулы оқылады! — деді Жорға Күрең жымиып, қолындағы табақтай қағазға үңіліп.

— Оқы, оқы! Құлағымыз сенде!

— "Хантөрткіл ауылсоветіне қарасты, 5-ші ауыл кедей-батырақтарының жалпы жиылысы қаулы етеді: Бірінші. Біз өз жиылысымызда аулымыздың ең ірі байы, тап жауымыз Мажан Өтешовтің ісін қарадық. Мажан ірі бай. Жеті атасынан бері еңбекші халықтың қанын сорып, еңбегін пайдаланып келе жатқан жауыз. Сондықтан оның мал-мүлкі түгел кәмпескеленсін, өзі бала-шағасымен жер аударылсын және көзі тірісінде бұл жерге қайтып айналып келмесін.

Екінші. Осы ауылсовет қарамағында тағы бір тап жауымыз тұрады. Ол — бұрын патша заманында бай болған, билік құрған Пахраддин... Оның қазіргі қолда бар малы бай дәрежесіне жетпейтіндіктен ол "құлақ" деп танылсын. Мал-мүлкі кәмпескеленсін. Бірақ Кеңес өкіметіне өз еркімен жылқы берген, ет берген зиянсыз "құлақ"' болғандықтан ол "жер аудару" жазасынан құтылсын". Қаулы осы, жолдастар! — деді Жорға Күрең қағаздан тұмсығын көтеріп. — Жолдастар, айтпақшы және бір айта кететін жәйт бар. Ол бай да емес, "құлақ" та емес, Кеңес тілегіндегі кедей де емес, "құйыршық" мәселесі. "Құйыршық" деп кімді айтамыз? "Құйыршык" деп тап жауымыздың шашбауын көтеріп жүрген кейбіреулерді айтамыз...

— Ол кім ол? Бас! Аяма! Айт! — деп еліріп елпілдей түсті Шәріп.

— Айтсам ол — дәл сен, Шәріп! Өзіңсің! Тап жауымыз

Пахраддинге біраз құйыршық болдың, құда болам деп!

— Не дейсің, әй?! — деп Шәріп түсінбей қалды алғашында. — Әй, қайталап айтшы!

Араның ұясындай гуілдеп кеткен көпшілік бір жанжалды сезіп тына қалды. Жорға Күрең жымысқы күліп:

— Пахраддинмен құда болғаның, шапан киіп ауыз жаласқаның өтірік пе, Шәріп?! Сөйте жүріп өзіңді "белсенді кедеймін" деп төске ұрасың! — деді.

— Әй, әй, Жорға! Сен, сен, не оттап тұрсың, әй!— деп ышқынып қалды шырылдауық Шәріп. Дыз етіп елдің алдына жүгіріп шығып, басындағы бөркін жерге бұлғап ұрды. Жердің шаңы бұрқ етті. Жорға Күрең селк етті. Жұрт үрпиіп қалды.

— Мен екем ғой, сонда "құйыршық!" Уа, атаңның көрін...с...Уа, Мажан байдың базар сайын мініп жүретін жорға байталы! Сен қайдан кедей атынан сөйлей қалдьң? Терін саумай тілін сауған саудагер суқит! Мен Пахраддинмен құда болғаным рас! Бірақ ол бай емес — орташа! Оны неге жасырасың сен суқит!

— Сабыр... сабыр етіңіз, Шәріп аға! — деп Айтжанов тәртіпке шақырды. Жорға Күрең:

— Әнеки, бұл елге шындығын айтсаң жақпайсың, — деп беті бүлк етпей ырқ-ырқ күлді.