Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Келіншек ішке кіріп кеткеннен кейін Асан мен Сұржекей ақылдасты. "Қырдың астында бұғып жатып, үйге кірісімен тарпа бас салмасын, әлгі келіншектің шайға шақыруы бекер емес" деді Сұржекей. Ауыл маңын шолып шығуға Шеге мен Ждақайды жұмсады. Бітік көз Бұқабай аттардың қасында қалып, Асан мен Сұржекей әлгі Балқия кіріп кеткен үйдің есігін ашты. Өңшең кемпір-сампыр, әйелдер өре түрегеп, кейін шегініп жол берді. Түстері қашып кеткен. Балқия ортада тұрған мосыға шәйнек іліп жатыр.

— Ау, неге қорықтыңыздар? Немене кепкі киген кісі көрмеп пе едіңіздер? — деп Асан төрге озып, көрпешенің үстіне тізе бүкті. Бесатарын керегеге сүйеді. Сұржекей де отыра беріп:

— О-го, және бір жоғымыз табылды! — деп босаға тұста үркіңкіреп тұрған үзын бойлы, шалбарлы қыз Хансұлу жаққа иек қақты. Асан киіктің лағындай көзі жалт-жүлт еткен бидай өңді бойшаң сұлуға бір ауық назар ірікті.Күйеуін менсінбей бүкіл елді шулатып қашып кеткен қайсар қалыңдықты содан бері көріп тұрғаны осы.

— Қорықпаңдар! — деді Асан, әйелдердің үрпиген түрлеріне қарап. — Сіздерге істейтін жамандығымыз... әрі кетсе... елге қосу ғана. Басқа мақсат жоқ бізде.

Кемпірлер суық демдерін алды. Тоңторыс үнсіз күйде бәрі. Үшбұт мосыға ілінген қара шәйнек қана зыңылдайды. Үйдің түндік бауларын ұрғылап сыртта жел гулейді. Ат тұяғының дүрсілі естілді.

— Асан аға! — деген Шегенің ащы үні шықты. Алдымен Сұржекей ытып кетті. Іле Асан да ұмтылды есікке. Үйдегі қатын-қалаш дүрлігіп қалды. Бірақ сыртқа шығуға қорықты.

Хансұлу Шегенің дауысын естіп елең еткен. "Анық сол ма?" деп Шегені өз көзімен көргісі келіп есіктің саңылауына еңкейді.

Кемпірлер сарнап жатыр.

— Иә, Жаппар ием!

— Иә, Барақ ата! Иә, Бекет ата! — деп.

Хансұлу есіктің жақтауына жабысып сыртқа көз тікті. Байлаулы тұрған аттарына қарай жүгірген әлгі екеуді, олардың қасында сары айғырдың басымен алысып шығыс тұсқа қамшысының сабын шошаңдатып тұрған Шегені көрді. Оның да басында былғары кепкі. Бірақ үстінде әлгілердікіндей қызыл әскер киімі жоқ. Белін белдікпен буған жүн шапан. Иығында — мылтық. Мынау баяғы "ақсүйекке" таласып жүретін қара сирақ Шеге емес, дегенмен. Түсі суық пышақтың қырындай таралып өскен естияр жігіт. Әнеки, ар жағынан далбақтап шауып Ждақай келеді. Асанның қасына жиналып жатыр. Күн желкем. Олардың не деп жатқаны естілмейді.

— Қаптаған қол... Асан аға... Қаптаған...— деп ышқынған Ждақайдың дауысы ғана үзік-үзік жетті құлағына.

— Біздің адамдар келеді білем... — деді Хансұлу.

— Иә, сақтай гөр! Ата-бабалар аруақтары жар бола гөр!

Сөйткенше ауыл алдындағы қалың сексеуіл арасынан шоғырланып топ атты ауыл адамдары шыға келді. Ақ түйесінің шудасы желпілдеп арасыңда ахун келеді. Ауыл шетіндегі әскерді көріп қалса керек, алғы шептен бір атты әжептарқы айқайлап жіберіп, жалт берді. Үркердей топ кейін серпіле түсіп іркілді. Қаруларын жалма-жан қолға алды. Ахун ғана сасқан жоқ. Түйесін алшаңдата желдіріп алға оза берді.

— Бауа, тоқтаңыз! Ауылда әскер бар! — деген айқай-ұйқайға көңіл бөлер емес. Әлдебір дұғаны танау астынан ыңылдаған күйі мылтықтары шошайып ауыл алдында иіріліп тұрған бес-алты аттыға қарай желпілдеп желіп келеді.

ЬІсқырған жел түйе табаны астынан бұрқ-бұрқ шаң алып қашып жатыр. Шалдың алдынан Асан бәлшебек атын тебініп қарсы шықты.

— Ассалаумағалейкум, ахун бауа!

— Уағалайкүм-ассалам, балам. Жол болсын!

— Айтқаныңыз келсін, бауа! Бірлік іздеп келдік.

— Лекин... Бірлікті қарудың күшімен іздемес болар, балам!

— Рас, бауа! Сұхбатқа көшелік онда!

Түйе үстінде отырған шал ойланып аппақ сақалын саумалай берді. Ақ кірпігінің астындағы нұрлы кәрі жанарында ой тұнған. Әлден соң түйесін бұрып анадайда иіріліп тұрған топқа қол бұлғады. Аналар не істерін білмей дағдарып тұр.Ахун: - Жүрсеңдер, әй, өңшең су жүректер! Елуі тұрып бес адамнан қорқады-ай! — деп бас шайқады. Бір-бірлеп тыста қатын-қалаштар бой көрсете бастады. Сұржекей,