Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

Мұның халін бастығы да сезді. Сөзін бөгеп, бәрін түсінген жанашыр кескінмен мұңая қарап отыр.

— Ішіңді маған ашпасаң да сенің жағдайыңды біраз ойладым, Қасболат,— деді ол бір кезде.— Ең дұрысы сен басқа ауданға ауыс. Бұл арада жұрт құлақтанып қалды. Және алыста жүрсең өзіңе де тыныш болар. Мен Баймолдинмен сөйлесіп қойдым. Ол саған бұл жердегіңнен де тәуірірек қызмет тауып беретін түрі бар. Сендей адам бізге де керек. Бірақ мен сенің болашағыңды ойлап отырмын.

Қасболат қанша қиналып отырса да мына кісінің соншалықты жанашыр қамқорлығына риза болды. «Не деген терең, неткен жақсы адам, біреудің жайын әкесінен бетер ойлап қойған» деп сүйсінді. Бірақ не деп жауап бермек? Көз алдына Шәрипа елестегенде тілі байланып қалады, қимайды. Ал қимағанда не істейді? Өз баласы мен әйелінің обалына қалады. Оның үстіне Шәрипа екеуінің халі қандай болмақ. Жұрттың сұқ көзіне ұшырап, өсудің есесіне орнынан алынып, өзінен төмендерге жалынып қызмет сұрап жүрмек пе? Мына кісі де бекерге бәйек болып отырған жоқ қой, әшиін қарауындағы көп қызметкердің бірі болса басын қатырып қайтсін. Қасболаттың болашағын біліп, ертең өзімен терезесі тең, не тіпті биіктеу болып шыққанда... Бұ да со жағын есепке алып, ер мойнында бір қыл арқан жүрсін дегені ғой. Бір сәтке сол болашақ дәрежесі көз алдына елестеп қызықтыра бастап еді. Қазіргі халі есіне түсіп қайта торықты. Шым-шытырық кенеуі кеткен тағдыр-ай. Біріне ұмтылсаң бірін құрбандыққа шалу керек. Шәрипа... Шәрипа...

Қасболат үндемеді. Мәжитов те оның ішінде қандай дауыл тулап жатқанын сезген сияқты, қолма-қол жауап бер деп қысқан жоқ. Орнынан тұрып Қасболаттың қасына келді.

— Ал, қабырғаңмен кеңес. Менің жаным ашып айтқан ағалық ақылымды аттап кетпессің деп сенем.

Қасболат оның ақылынан аттап өтпеді. Ұзамай басқа ауданға ауысты. Жаңа жер, жаңа қызмет, бір науқанға бір науқан жалғасып үсті-үстіне шапқылаған командировка. Жыл өтпей жатып бөлім бастығынан ауаткомге орынбасар боп тағайындалды. Алдынан жаңа өріс ашылды. Бұрыннан дәмін татып қалған басшылық қызметтің сан қилы жолдары қызықтырып әкетті.

Шындық өмір өз дегенін істеді. Сонау кездегі көкірегін, бүкіл табиғатын толтырған жарқын дүние нұры семіп алыстай берді. Арада екі-үш жыл өткесін тек облыстық мәжілістерде Мәжитовпен кездесіп қалғанда ғана Шәрипа есіне түсетін. Өзге жұртқа белгісіз ұрлығыңды білетін адаммен кездескенде қысылып қаласың ғой, Мәжитовпен кездескенде Қасболат та әуелгі кезде сондай ыңғайсыз халге түсіп жүрді. Және ол қуақы кісі емес пе, облыстық мәжілісте алғаш кездескенде, Қасболатты жоғарылатылуымен шын жүректен құттықтап, содан кейін жауырынынан құшақтап, бетіне қарап көзін қысып бір жымың етті де, қарқылдап күліп жіберді. Қасболат не онымен қосыла күлерін, не ашуланарын білмей қиналды. Езуі ыржиды ма, әлде кемсеңдеді ме, әйтеуір не де болса халі жақсы болған жоқ. Қасболаттың жағдайын сезе қойған Мәжитов:

— Әй, құдай-ай, қалжың ғой,— деп оны өзіне жақындатып тартты да, байсалды әңгімеге көшіп хал-жағдайын, жұмыс бабын қадағалап сұрады.

— Баймолдинмен араларың қалай? Е, жақсы ма? Өте дұрыс болған. Мықты басшы және арқа сүйеуге тұратын адам. Сен туралы оған өзім де кездескен сайын айтып жүрем. Ол кісіні қолдап жүргендерің жақсы,— деп ақыл берді.

Анда-санда сайқымазақтау мінезімен өткен ісін ойға салып қойғаны болмаса Қасболат Мәжитовқа риза. Сонау бір ақылын сезімге билетіп, шатасқан кезінде осындай қамқоршы ақылшы кездеспегенде...