Путешествие в детство / Балалық шаққа саяхат - Бердыбек Сокпакбаев / Бердібек Соқпақбаев

Қамқор ананың күйінуден айтып жатқан домбытпасы. Оны өзі де, сен де жақсы білесің. Сырғанаққа ер­тең мойным үзіледі екен деп қорықпай, тағы барасың. Барғаныңды шешең де көреді. Бірақ ол әлгі айтқан антында тұрмайды – сенің қылдырықтай нәзік мойныңды бір бұрап, үзіп жібермейді.

Құйрық жалбырап тағы жыртылады. Көнбіс ана бырқ-бырқ ұрса отырып тағы жамайды. Өмір осылай өте береді.

Жалаңаш болуға төзесің. Ал бірақ ойнамай төзе алмайсың.

Өзге киімнің нашарлығы түк емес, аяқ киімің нашар болса, қыстыгүні адамның қорысың.

Мүгедексің.

Мен бір ескі жаман бәтеңке киіп жүруші едім. Сыр­ғанақтың көмегімен бір күні біреуінің ұлтаны қақырап түсті де қалды. Қабыршағын жарып шыққан балапан­ға ұқсап ар жағынан кір-кір аяғым көрініп тұрды. Бір аяғымды өкшелеп басып үйге келдім.

Жарақат бәтеңкені әкем төңкеріп олай қарады, былай қарады. Емдеудің еш ретін таба алмады. Жамап-жасқаудың неше түрін ол бұған дейін бастан кешіп үл­герген. Біз шаншатын сау жері қалмаған. Ғұмырың біт­кен екен деді де, әкем әлгі бәтеңкелерді қораның арт жағындағы күресінге лақтырып тастады.

Мен енді жалаң аяқпын. Ертең оқуға қалай барам?

– Осыған дұрысырақ бір аяқ киім қамдап беріңдер деп, күз түскелі қақсап келем. Әне, енді оқуынан қалатын болды, – деп, шешем әкем мен ағаларымды жазғы­ра бастады.

Қамсыз әкем тап осылай болар деп, күндердің кү­нінде мені жалаң аяқ қалар деп ойламаған. Қиын болды­ ғой деп, желкесін қасып біраз тұрды. Төңірегіне қарағыштап, басы артық бейсауат жатқан аяқ киім іздестіре бастады. Басы артық аяқ киім біздің үйге қайдан келеді? Босағада шешемнің өкшесіне жамау түскен, үшкіл бас азия калошы жатқан. Әкем соны көрді:

– Әсбет, қашан аяқ киім табылғанша оқуға сенің калошыңды киіп барып келіп жүрсе қалай болады?

Әкемнің ойлап тапқаны осы еді.

– Ой, жазған. Онымен қалай барады? Аяғына қар құйылмай ма?

Амал жоқ, әкем маған аяқ киім іздеуге кірісті.

Өзіміздің үйден түк таба алмай, көршілерге кеткен еді. Бір кезде қонышынан басқа түгі қалмаған ескі екі жаман сұр пима алып келе жатыр. Құдай біледі, әлде­кімнің лақтырып тастаған пималары.

Әрі маған шақ емес, үлкен пималар.

Қораның сорайып шыққан бел ағашына ұрғыштап шаңын қағып жатыр. Шаң түтінше бұрқ-бұрқ етеді. Ұра берсе, таусылмай, шыға беретін тәрізді. Түк таппа­ған әкем енді маған осы пималарды табандап бермек болды.­

Немен табандайды? Жай құрым киізбен табандаса,­ түк болмайды. Екі-үш күнде тесіліп шыға келеді.

– Ей, Смаш, застап жаққа барып келші. Солдаттың­ ескі пималарының қонышы табылмас па екен? – деп, әкем інісін жұмсады.

Смағұл заставаға кеткен еді. Бір кезде автомо­биль­дің жарты балонын көтеріп әкеле жатыр.

– Бұл табан бола ма?

– Мен болғызамын. Болғанда ең мықты табан болады.­

Тәтем айтқанын істейтін адам. Балонды ол кескі­леуге кірісті. Мен бұдан қандай табан шықпақ деп, қы­зықтап қарап тұрмын. Пышақ жүрмейтін ғажап мықты­ зат болады екен. Қарағайдың үстіне салып балталап, одан соң ұстаға апарып, атауызға тістетіп, күшпен пәре-пәресін шығарды, ұлтанға лайықтап кесіп алғандарының қалыңдығы төрт елі, ап-ауыр.

Тәтем пималарды осымен табандауға кірісті. Пы­шақ түгіл, біз зорға тесіп өтеді. Біз өткен тесіктен тарамыс өтпей әлек қылады. Не керек, тәтем қажырлылығының арқасында бір күн, бір түн тапжылмай отырып, пималарды табандап бітті-ау әйтеуір.

Ал енді киіп көрейін. Өзі менің бойыма лайықсыз үлкен пималар, табан деген әлгідей шомбал бірдеңе. Та­бан емес, зілдей тас байлап қойғандай.

Адымдай жүріп көрейін.

Бір аяғым бір аяғыма шалынысып, жүре алмай жы­ғы­лып қала жаздадым. Құдай біледі, әр пиманың салма­ғы бір пұт келер. Оның үстіне шомбал табандар жүрген кезде илікпейді.