Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

— Үш кемешік деген не? — деп сұрады Дон Кихот таңырқап.

— Үш жыл галерада болу деген сөз, — деп түсіндірді қылмыскер жігіт.

Бұл — жасы жиырманың төртеуі шамасындағы, өзінің айтуынша, Пьедраитада туып-өскен жігіт-ті.

Жаңағы сұрағын Дон Кихот екінші қылмыскерге де қойды, бірақ қабағын қарс жауып, түнеріп алған ол түк үн қатпады: алайда, ол үшін әлгі жігіт жауап берді.

— Бұны, сеньор, бұлбұл болғаны үшін айдап барады, яғни музыка мен ән үшін, — деді ол.

— Қалайша? — деп қазбалай түсті Дон Кихот. — Музыканттар мен әншілерді де галераға айдайтын болғаны ма?

— Иә, сеньор, — деп жауап қатты каторгаға кесілген бейбақ, — қайғыдан әндеткен жаннан жаман адам жоқ.

— Керісінше, — деп қарсылық білдірді рыцарымыз, — естуімше, ән салған адам уайым-қайғыны жеңілдетеді демеуші ме еді?

— Ал, мында басқаша, — деді сотталған, — кімде-кім бір рет әндетсе, сол өмірбақи жылап өтетін болады.

— Түк түсінсем бұйырмасын, — деді Дон Кихот.

Сол арада айдауылдардың бірі оған жүзін бұрып, былай деді:

— Сеньор кавальеро! Қайғыдан әндету деген сөз мына залымдардың тілінде азаптау кезінде айыбын мойындау дегенді білдіреді. Мына күнәкар азапқа салынды, сөйтіп ол қылмысын мойындауға мәжбүр болды, атап айтқанда, бұл жылқы ұрлаумен айналысқан, яғни мініс аттарын ұрлаған, сөйтіп қылмысын мойындаған бойда алты жыл галераға кесілді, оның сыртында екі жүз қамшысы тағы бар, онысын жон арқасы әбден жақсы сезіп тұрғаны анық. Ал, бұның терең ойға батып көңілсізденіп тұрғанының себебі, басқа алаяқтар, — түрмеде қалғаны бар, қазір серік боп келе жатқаны бар, — мұны қылмысын мойындағаны үшін, жалтарып бағуға шыдамы жетпегені үшін жәбірлейді, оған жеркенішпен қарайды, оған қорлық көрсетеді, оны адам санатына қоспайды. Өйткені, жоқ деген сөз қанша әріптен тұрса, бар деген сөз де сонша әріптен тұрады деп пайымдайды олар, сондықтан қылмыскердің бір артықшылығы — оның өмірі мен өлімі куәлар мен айғақтарға емес, өзінің тіліне байланысты. Өз ойымша, олардың бұл тұжырымы ақиқаттан онша аулақ жатпаған секілді.

— Меніңше де солай, — деп қоштады оны Дон Кихот.

Үшіншісінің жанына жақындаған ол басқаларға қойған сұрағын бұған да қайталаған-ды, анау оған еш қысылып-қымтырылмастан ылдым-жылдым үн қатты:

— Галера есімді сеньораға бес жылға бара жатырмын, себебі жанымда он дукат болған жоқ.

— Ау, қасіреттен құтқаруға көмектессе сізге қуана-қуана жиырма дукат берейін! — деді Дон Кихот.

— Қажеті жоқ, — деп басын шайқады сотталған жігіт. — Ол да бір, қалтасы ақшаға толы адамның ашық теңізде қалып, сатып алатын тамақ таппай аштан өлгелі жатқан жағдайы да бір. Мұны айтып тұрған себебім, егер жиырма дукатыңызды дер кезінде берсеңіз, онымен сот қызметшісінің қаламын майлап жіберген болар ем, қорғаушымды да не түрлі қитұрқыны ойлап табуға шабыттандырар ем, сөйтіп қазір мына жолмен қарғы бау тағылған тазыша сүмеңдемей, Толедо қаласында, Сокодовер алаңында алшаңдай басып жүрер ем. Бірақ, құдай тағы не бермес дейсің, шыдай тұру керек, ар жағын көре жатамыз ғой.

Дон Кихот төртінші бейбаққа — түріне қарағанда зиялы адам секілді, белуарға түскен ақ сақалы бар кісінің қасына жақындап, галераға не үшін бара жатқанын сұрады, бірақ анау жылап жіберді де, еш жауап қатпады; алайда бесінші қылмыскер тілмәш міндетін атқаруға өзі тіленіп, былай деді:

— Бұл қадірменді отағасы галераға төрт жылға бара жатыр, ал аттанар алдында оны, үстіне әлеміш киім кигізіп, салт атқа мінгізіп, көше-көшені салтанатпен аралатқан болатын.

— Яғни, менің түсінуімше, оны масқара мазаққа ұшыратқан ғой, — деді Санчо Панса.

— Тап солай, — деп қоштады оны каторгаға кесілген жігіт. — Ал, жазаға тартылу себебі — бұл кісі басқа тауарлармен қатар тірі тауар да жеткізіп тұрған көрінеді. Яғни, айтайын дегенім, бұл кавальеро, біріншіден, жеңгетайлық жасағаны үшін, ал, екіншіден, жадылау жөніндегі күнәсына байланысты айдалып барады.