Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

— Осы хат, бұрын айтып өткенімдей, Лусинданы айттыру жөніндегі тілегіме түрткі болды, сондай-ақ бұл хат дон Фернандоны да Лусинда — заманымыздың ең ақылды әрі парасатты әйелдерінің бірі деген тұжырым жасауға итермеледі. Оның арман-ойымды іске асырып үлгертпей-ақ шаруамды шағындап тастау жөніндегі арам пиғылын оятқан да осы хат болатын. Мен дон Фернандоға Лусинданың әкесі қойған шартты хабарладым; бұл шарт бойынша қызды айттыру жөніндегі шаруаны әкемнің өзі қолға алуы керек еді, ал мен болсам бұл жайында әкеме айтуға жүрексініп жүрмін, келісімін бермей қоя ма деп қорқамын, дедім дон Фернандоға, — әрине, әкем Лусинданың шыққан тегін, қайырымдылығын, алған тәрбиесін, кескін-келбетін қомсынады деп ойлағандықтан емес, жоқ, әсте де олай емес: оның бойына тән қасиеттер кез-келген испан әулетінің ажарын келтіретіні анық еді; әкем маған герцог Рикардоның өзіме қандай міндет жүктейтіні анықталғанша үйлену жайын қоя тұрғанымды хош көретінін ескерткен болатын. Қысқасы, дон Фернандоға бұл әңгімені әкеме айтуға батпайтынымды, бұл кедергіден басқа да талай кедергі жолығатыны турасында бойымды үрей билеп жүргенін, оның қандай кедергі екенін әлі ашып айта алмайтынымды, бірақ әйтеуір арманымның ешқашан орындалмайтынын сезіп жүргенімді білдіріп қойдым. Бұған жауап ретінде дон Фернандо әкеммен арадағы келіссөзді өз міндетіне алатынын, сөйтіп қайткенде де оны Лусинданың әкесімен жолықтырудың бір амалын табатынын айтты. Өй, бақ құмар Марий! Өй, қатыгез Катилина! Өй, зұлым Сулла! Өй, опасыз Ганелон! Өй, сатқын Вельидо! Өй, кекшіл Юлиан! Өй, тиынның құлы Иуда! Сатқын, зұлым, кекшіл және жауыз пенде! Құпия сыры мен жүрегінің қуанышын өзіңе ағынан жарылып ақтарған бейшара жанның қандай кінәсы бар еді? Саған қандай жаманшылық жасап еді ол? Ар-намысыңа нұқсан келетіндей, өзіңе жаманшылық әкелетіндей әлденендей бір ақыл-кеңес беріп пе еді ол саған немесе әлденендей бір сөз айтып па еді ол? Бірақ, кімге зар айтып, мұңымды шағып отырмын мен! Өйткені, бәле-жаланы аспан ғаламшарларының ағыны әкелген кезде, ол тас төбемізден сарқырап тұрып құйылған кезде жер бетіндегі қандай күштің де оған тоқтау саларлық шарасы болмайтыны, адамзат баласының айла-амалы да оның алдын ала алмайтыны бесенеден белгілі нәрсе ғой. Дон Фернандо, ақсүйек әулеттен шыққан, парасатты, өзіме өте қарыздар кавальеро, қандай қызға көңілі аумасын құшырын қандыра алатын жігіт, өзімнің, бейнелеп айтқанда, жалғыз тал әрі қолыма да әлі ұстап көрмеген қызғалдағымды үзіп алар деп кім ойлаған! Бірақ, осынау пайдасы аз әрі пәтуасыз өкініштерді жайына қалдырайық та, қайғылы әңгімемнің үзілген жібін қайта жалғайық. Сөйтіп, қасында болғаным дон Фернандоға аяр да зұлым ой-пиғылын іске асыруға кедергі келтіретіндіктен, сатып алған алты атыма төлейтін ақша әкелуің керек деген желеумен мені ағасына аттандырғанды жөн көрді; бұл аттарды ол әдейі, менің көзімді жоғалту мақсатымен (осылай еткенде қылмысты әрекетін орындау оған жеңілге түсетін), әкеммен сөйлесіп көрем деп уағда берген күні сатып алған-ды. Мұндай сатқындықтың алдын алуға шамам болып па еді? Көңіліме әлденендей бір күдік ұялап па еді? Жоға, ондай ештеңе білгем де, сезгем де жоқ. Керісінше, жақсы аттардың қолға түскеніне мәз-майрам боп қуанып, дереу аттанып кетуге құлшыныс білдірдім. Сол күні кешкісін Лусиндамен жолығып, оған дон Фернандомен арамызда болған әңгіменің жай-жапсарын жеткіздім де, адал да заңды ниетіміздің ойдағыдай орындаларына күдік келтірмеуіне болатынын айттым. Дон Фернандоның опасыздығынан өзім секілді мүлдем бейхабар Лусинда мүмкіндігінше тезірек қайтып оралуымды сұрады, өйткені тағдырымыз менің әкем өз әкесімен келіссөзге түскен сәтте шешім табарына оның күмәні жоқ-ты. Не болғанын білмеймін, әйтеуір сол арада оның көзіне жас үйіріліп, аяқ асты демі тарылып сөйлей алмай қалды, ал оның маған айтайын дегені көп сияқты көрінген еді. Бойынан бұрын ешқашан байқалмаған осынау құбылыс мені қатты таңырқатты, өйткені өз ынта-ықыласым мен сәті оңынан туған кездейсоқтық бөліп берген уақыттың бәрін біз қуаныш пен шаттықта өткізетінбіз, екеуара сырларымызға көз жасын да, күрсінуді де, қызғанышты да, күдікті де, қауіп-қатерді де араластырмайтынбыз. Мен тек осындай сүйіктімнің болғаны үшін ғана тағдырға рақмет жаудырып, Лусинданың сұлулығына тамсанып, ізгі қасиеттері мен ақылдылығына таңдай қағумен жүргем. Ол да маған дәл осындай ықылас-пейіл білдіріп, ғашық жан ретінде өзі бойымнан мақтауға лайық деп тапқан қасиеттерді дәріптеумен болатын. Одан соң біз оны-мұны жайында, көршілеріміз бен таныстарымыздың басынан өткен түрлі кептер төңірегінде әңгіме-дүкен құратынбыз, сондағы менің бар бітіргенім — арамызды бөліп тұрған аласа темір тордың жиі орналасқан шабақтары бөгет жасағанына қарамастан сүйкімді ақ білегін күшпен дерлік ерніме тақау ғана тұғын. Бірақ, өзім сол бір бақытсыз сапарға аттанар күннің алдындағы кеште ол еңірей жылап, ауыр күрсінумен болды, сөйтіп ақыры үйіне кіріп кетті, ал мен болсам оның осынау мүлдем күтпеген жерден көрініс берген және көңілге уайым кіргізетін күйініші мен жүрек күйзелісінен үрейім ұшып, қатты абыржыған қалыпта аңтарылып тұрып қалдым. Алайда, үмітімнен біржола күдер үзбес үшін мұның бәрін оның өзіме деген шынайы сүйіспеншілік сезімі мен сүйген жүректерді қашан да мұңға батыратын, аз уақытқа болса да қол үзіп қалушылық сағынышына сайдым. Қалай болған күнде де, сапарға аса ренішті, ала көңіл күйде, бойымды неше алуан күмән мен күдік жайлаған қалыпта аттандым, осынау күмән мен күдіктердің айқын сыпаты жоқтығының өзі-ақ өзімді бақытсыздық пен қасірет тосып тұрғанының анық нышаны болатын.