Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

Айтайын дегенім: әрі бай, әрі атақты бір мавр үйінің терезелері абақтымыздың ауласына қарайтын, терезе дегенде бұлар нағыз терезеден гөрі мавр атаулының үйлеріндегідей болмашы ғана саңылауға ұқсайтын, ол да аз болғандай, барынша қалың, жарық жібермейтін жапқышпен тұмшалаулы тұратын. Күндердің бір күнінде мынадай жәйтке кез болдық: қасымда үш жолдасым бар, бәріміз оңаша қалған соң, — өйткені, басқа христиандар жұмысқа кеткен, — істейтін іс жоқтықтан, аяғымызда кісен барына да қарамай, абақтымыздың кіре берісінде тұрып секірмекке әрекеттеніп жатқанбыз, сол арада әлгі үй жаққа аңдаусыз көзім түсіп кетті де, тұмшалаулы тұрған сол кішкене терезелердің бірінен ұшына орамал байланған қамыс шыбық шығып тұрғанын және оны алуымызға белгі бергендей әлдекімнің шыбықты әрлі-берлі қозғап, бұлталақтатып тұрғанын байқап қалдым. Біз соған қарап қалдық, ақыры арамыздағы біреу шыбықты өзіне тастар ма екен, одан соң не болар екен, көрейін деп ұйғарды, бірақ ол таяп келе бергенде әлдекім шыбықты көтеріп алды да, бейне жақтыртпай бас шайқағандай, оны оңды-солды бұлғалады. Христиан қайтып оралды, сол бойда шыбық тағы төмен түсіп бұрынғысынша бұлғалақтай бастады. Енді екінші жолдасым кетті, бірақ ол да әлгінің кебін киді. Ақыры үшінші жігіт кетті, ол да алғашқы екеуінің сиқын тапты. Сосын мен де бағымды сынап көргім келді, сөйтіп терезенің астына келіп тұруым мұң екен, әлдекім қамыс шыбықты қолынан түсіріп жіберді де, ол абақтының ауласына, тура менің аяғымның астына келіп топ етті. Мен жалма-жан орамалды шешіп, бір ұшынан түйіншек тауып, онда он сиани, яғни сапасыздау алтыннан соғылған он теңге жатқанын көрдім: мұндай теңгелерді маврлар тұтынатын, әрқайсысы біздің он реалға татитын. Осынау олжаның мені қалай қуантып, шаттыққа бөлегенін айтып жатудың өзі артық, оған қоса мұндай жақсылықты бізге, шынын айтқанда, өзіме, кім жасағанын біле алмай дал болдым, өйткені шыбықты менен басқа ешкімге түсіргілері келмеген еді ғой, ал бұның өзі сыйлықтың маған ғана арналғанының айқын белгісі. Теңгелерді қалтама салып, шыбық сындырып тастадым да, кіре беріске қайта көтерілдім, сол арадан терезеге көз салғанымда әлдекімнің аппақ білегі терезені ашып, іле қайта жапқанын көріп қалдым. Тек сонда ғана өзімізді жарылқаған адамның сол үйде тұратын әйел екенін аңғардық, сөйтіп оған деген ырзашылығымызды білдіру үшін маврлар дәстүрімен оған сәлем ишаратын жасадық, яғни басымызды төмен салып иілдік те, кеудемізге қолымызды қойдық. Арада көп уақыт өтпей-ақ терезеден қамыс шыбықтан жасалған кішкене крест төмен түсірілді де, іле қайта жоғары көтеріп алынды. Бұл онда тұтқынға түскен христиан әйел тұрып жатқанын, бізді жарылқаған сол екенін меңзейтіндей белгі еді, алайда білегінің аппақ түсі мен білезіктерінің болуы ол ойымыздан айнытып, біз бұл, шамасы, дінінен бас тартқан христиан әйел шығар деген байламға тоқтадық: дінінен бас тартқандарға маврлар үйленетін және мұны өзіне зор бақыт санайтын, өйткені оларды өз қандастарынан жоғары қоятын. Бұл жорамалымыздың шындықтан ауылы алыс еді, солай бола тұрғанымен, сол кезден бастап біз, бейне бір солтүстіктен көз аудармайтын кеме айдаушылар тәрізді, қамыс шыбық өзімізге жол сілтер жарық жұлдыз боп елес берген терезеге телміріп қараумен ғана болдық, алайда екі апта өтсе де, қамыс шыбық та, ақ білек те, немесе басқадай бір белгі де көрінбеді. Осы уақыт ішінде бұл үйде кім тұратынын, онда дінінен бас тартқан христиан әйелдің бар-жоғын білмекке барымызды салғанымызбен, бізге ешкім пәтуалы жауап бере алмады: әйтеуір тек онда Хаджи Мурат есімді дәулетті әрі ақсүйек әулеттен шыққан мавр тұратынын, сондай-ақ оның бұрын Әл-Батаның коменданты болғанын ғана білдік, ал бұл маврлар айрықша қадір тұтатын қызметтердің бірі еді. Сөйтіп жүргенде, төбемізден сиани жаңбыры жауа қояр деп мүлдем ойламаған шағымызда, күтпеген жерден қамыс шыбық тағы көрінді, оған тағы орамал байланыпты, түйіншегі бұрынғыдан қомақтылау екен; бұл жолы да тап ана жолғыдай, баньяда өзімізден басқа ешкім жоқ болатын. Өткендегі тәжірибемізді тағы қайталадық: менен бұрын үш жолдасым барды, бірақ қамыс шыбық оларға бұйырмады, ол тек мен жақындаған кезде ғана жерге түсті. Мен түйіншекті шешіп, ішінен қырық испан алтын теңгесін және араб тілінде жазылған, соңына үлкен крест қойылған хатты таптым. Кресті сүйіп алдым да, алтын теңгелерді қалтама зытырдым, сосын кіре беріске қайтып оралдым; біз сәлем ишаратымызды жасадық, терезеден тағы да аппақ білек көзге шалынды, мен хатты оқып шығам деген ишарат жасадым, терезе тарс жабылды. Бұл оқиға бізді әрі таңғалдырды, әрі қатты қуантты, өзіміз арабша қара танымайтынбыз, хатта не айтылғанын білуге қанша құмартқанымызбен, оны оқып беретін біреуді табу бізді үлкен қиыншылыққа тіреді. Ақыр соңында мен Мурсияда туып-өскен, дінінен бас тартқан бір жігітке сыр айтуға тәуекел еттім: ол алдымда құрақ ұшып, адалдығына әрдайым иландырып жүретін, ал мен оның басқа ешкімге айтпаған, айтуға тәуекелі де бармайтын сырларына қанық едім, сондықтан құпиямды ашуға батылы жете қоймас деп ойлағам. Біліп қойғанның артығы жоқ, христиан жеріне қайтып оралудан үмітті діннен безгендердің кейбірі әдетте ақсүйек тұтқындардан алдын-ала хат жаздырып алып қояды, бұл хаттарында аталмыш тұтқындар әрқайсысы өз тұрғысынан: дінінен бас тартқан осындай да осындай — жөні түзу адам, христиандармен әрқашан кішіпейіл болды, қолайлы сәт туған бойда-ақ қашуға дайындалып жүрді, деп куәлік етеді. Мұндай куәліктерді біреулер ізгі мақсатпен жинастырады, ал өңгелері бір пайдасы тиер деген оймен жинап, арам ниетін іске асыруды көздейді: христиандар жерін тонаумен айналысып жүрген шақтарында кейде олардың адасып кетіп, тұтқынға түсіп қалатын да жағдайлары болмай тұрмайды, міне тап сол кезде әлгі куәліктерді алға тартады да, өздерінің мұнда қандай мақсатпен келгені осы қағаздардан-ақ көрініп тұрған жоқ па, деседі, — біздің мақсатымыз христиандар арасында қалу, сол үшін сіздерге түріктің қарақшы кемесіне мініп келдік, дейді. Бұл оларды жазадан аман алып қалады, сөйтіп есен-сау құтылған соң шіркеуге де шыдамдылық танытады, ал оңтайлы сәт туған бойда-ақ Бербериясына қайтып оралады да, сол баяғы кәсібіне қайта кіріседі. Бұлардың арасында аталмыш хаттарды ізгі мақсат үшін жинап, пайдаға жарататындары және христиандар арасында қалатындары да бар. Осындай діннен безгендердің бірі менің танысым болатын: бәріміз де оған мақтауын жеткізген хат жазып бергенбіз, егер өзінде сақтаулы жүрген сол қағаздарды маврлар тауып алғандай болса, оны тірідей отқа өртеп жіберер еді. Оның арабша жақсы сөйлеп қана қоймай, жаза да алатынын білетінмін. Алайда, барлық сырым мен шынымды ақтармас бұрын, оған өзім жатқан барактың қуысынан ойда жоқта бір хат тауып алғанымды айтып, соны оқып беруін сұрадым. Ол хаттың бүктеуін жазды да, мұрын астынан міңгірлеген күйі оған үңіле қарап, ұзақ зерделеді. Мен одан мұнда не жазылғанын түсінетін-түсінбейтінін сұрадым, ол өте жақсы түсінетінін, егер сөзбе-сөз аударып бергенін қаласам қалам мен сия әкеп беруім керегін айтты: өзіме сол ыңғайлырақ, деді. Біз сұрағанын тауып бердік те, ол аудармаға кірісіп, бітірген соң: