Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

— Өзіне қызмет ететінімді жұрттың бәрі білгенін момақан мәстурам ұната ма, ұнатпай ма, ол жағын айта алмаймын, — деді ол. — Алайда, айрықша құрмет білдіре қойған сауалыңызға жауап бергенді жөн санап өзіңізге айтарым, оның есімі — Дульсинея. Ламанчадағы бір елді мекенде, атап айтқанда Тобосода туған. Патшам да, әміршім де сол, — яғни сонда ол, аз дегенде, принцесса болып шығады. Сүйкімділігін суреттеуге сөз жетпейді, өйткені оның бойында ақындар өз ғашықтарының басына үйіп-төгетін сұлулықтың адам сенгісіз әрі тек қиялда ғана елестетуге болатын барлық белгісі бар: шашы — алтын, маңдайы — Елисей даласындай, қабағы — аспандағы кемпірқосақтай, қос қарашығы — көктегі қос шырақтай, жағы — райхан, аузы — маржан, тісі — інжу, алебастр — оның мойыны, мәрмәр — қос алмасы, піл сүйегі — қолы, терісінің ақтығы — ақша қардай, ал әдеп пен иба көптің назарынан көз таса ұстайтын денесінің басқа мүшелеріне келсек, өз бағамым мен бажайлауымша, бұлар қарабайыр ой-қиялды қайран қалдыратындай болса керек, бұларды басқа бірдеңемен салыстыруға қандай қиялдың да қауқары жетпейді.

— Біз оның қай қауымнан екенін, ата-бабаларын, шыққан тегін білсек деп ек, — деді Вивальдо.

Бұған Дон Кихот былайша жауап берді:

— Ол ежелгі римдіктердің — Курцийлер, Кайлар мен Сципиондардың ұрпағы емес және бүгін де бақуатты Колонна мен Орсиниден, каталондық Монкада пен Рекесендерден де, валенсиялық Ребелья мен Вильяннан да, арагондық Палафокстар, Нуса, Рокаберти, Корелья, Луна, Алагондар, Корреа, Фостар мен Гурреадан да, кастильдік Серд, Манрике, Мендос пен Гусмандардан да, португалдық Алекастро, Палья мен Менесестерден де тарамайды, — ламанчалық Тобосо тұқымынан тарайды, бұл өзі ежелгі тұқым болмағанымен алдағы жүзжылдықтардың айтулы ақсүйек ұрпақтарына түп ата бола алатын мүмкіндігі бар. Егер де бұған күмән келтіріп, дауласпақ ниет білдіретін біреу шықса, онда мен оған Роландтың тау-төбе олжасының етегіне Дзербин жазған шартты алға тартам:

Роландты айқаста жеңе алғандар

Олжаға мынау кенелуге қақы бар.

— Мен өзім Пысықай Ларедскийлер тұқымынан шыққаныммен, — деп құлаққағыс етті жолаушы, — оны Ламанчалық Тобосомен теңестіруге тәуекел ете алмаймын, әйтсе де, шынымды айтсам, мұндай есімді тұңғыш рет естіп тұрғаным да рас.

— Қалайша, мүмкін емес қой тұңғыш рет естуіңіз! — деп дауыстап жіберді Дон Кихот.

Бұл әңгімені барлығы да зор ықыласпен тыңдаған еді, ақыр соңында тіпті бақташылардың өзі де Дон Кихотымыздың кемақыл екеніне көз жеткізді. Тек оны бесікте жатқан кезінен дерлік білетін Санчо Панса ғана қожайыны айтқан сөздің бәрін имандай шындық деген сенімінен танбады; жалғыз ғана шамалы шүбә келтіргені — тобосолық Дульсинея сұлу дейтіннің бұл дүниеде бар-жоғы болатын, өйткені аталмыш қалашыққа таяу маңайда тұрып жатса да, осындай есіммен аталатын принцесса жайында өмірі ешкімнен еш нәрсе естімеген-ді. Дон Кихот пен Вивальдо әңгімелерін одан әрі жалғап кеткен, бір мезгілде жартастар арасындағы аңғардан үстеріне қара тұлып киген, бастарында гүлдестелері бар, қарамы жиырма адамдай бақташылар бой көрсетті; кейін анықталғанындай, гүлдестенің кейбірі тис ағашы бұтақтарынан, кейбірі кипарис бұтақтарынан тоқылған боп шықты.

Алуан түрлі гүлмен және не қилы бұтақтармен көмкерілген зембілді алты адам көтеріп келеді екен. Соны көрген бақташылардың бірі:

— Әне, Хризостомның мәйітін әкеле жатыр, өзін жерлеуге өсиет еткен жері де осы таудың етегі болатын, — деді.

Соны естіген жолаушылар жүрісін ширата түсті де, марқұмның достары зембілді жерге қойып, төртеуі өткір күрекпен түнеріңкі жартастың етегінен қабір қазуға кіріскен сәтте бұлар да келіп жетті.