Дон Кихот ІІ - Мигель де Сервантес

— Бәс тігуге бармын, — деді Санчо, — егер бұл сәйгүлікке осынау даңқты тұлпарлардың бірде біреуінің дәріпті аты қойылмаған болса, онда оған менің мырзамның — Росинант дейтін тұлпарының да аты берілмегені кәміл, ал бұл тауып қойылғандығы жөнінен өзіңіз айтып өткен барлық лақап аттың бәрін жолда қалдырады.

— Ол рас, — деп мақұлдады оны сақалды графиня, — бірақ бұған да мейлінше лайықты ат берілген: оны Клавиленьо Желаяқ деп атайды, — леньо, яғни ағаш кесіндісі, оның неден жасалғанын көрсетеді, ал клави — клавиха, яғни қазық деген сөзден, бұл оның маңдайындағы қазықты меңзейді, ал анықтауыш шабысы қандай екенін куәландырады, осы себепті лақап атқа қатысты мәселеде оның атақты Росинантпен тайынбай бәсекеге түсуіне болар еді.

— Лақап ат маған, жалпы, ұнап тұр, — деді Санчо, — ал оны қалай басқаруға болады, соны білсек: жүгені немесе ноқтасы бар ма өзінің?

— Қазықтың көмегімен басқарылады, деп айттым емес пе, — деп жауап қатты Үшфальди. — Оған мінген рыцарь қазықты біресе бір жағына, біресе екінші жағына бұрады, сонда ат та оның барғысы келген жағына қарай жүреді: не бұлттарға қарай заулайды, не тұяғы жерге тиер-тимес болады, не қақ ортасымен зымырайды, — күллі парасатты іс-шараның бәрінде де, абзалы, осындай орта тұсты тапқан және соны ұстанған дұрыс қой.

— Ол атқа көз жіберуге еш қарсылығым болмас еді, — деді Санчо, — бірақ, ерге болсын, сауырға болсын, қайда болса онда болсын, мені оған отырады деп ойлау да бір, шегіршіннен алмұрт іздеу де бір. Сұр жорғамның үстінде қалт-құлт етіп шақ отырғанымның өзіне рақмет айтыңыздар, ал ондағы ерім болса — жібектен жұмсақ, енді келіп сіздер ешқандай көпшігі де, көрпесі де жоқ ағаш сауырға отыр дейсіздер! Құрып кетсін! Әлдекімдердің сақалдан арылуы үшін мұндай атқа мініп селкілдей алмаймын: сақалынан кім қандай жолмен құтылғысы келсе, солай құтыла берсін, ал мырзаммен бірге мұндай алыс қиянға сапар шегуге ешқандай ықыласым жоқ. Оның үстіне, аталмыш сақалдарды жоюдан гөрі сеньора Дульсинеяның жадысын қайтаруға пайдам көбірек тиері кәміл.

— О не дегенің, достым, — деп қарсылық білдірді Үшфальди, — егер сен қатыспасаң бұл шаруамыздан ештеңе шықпай ма деп қорқам.

— Сақта құдай бәледен! — деп дауыстап жіберді Санчо. — Ау, мырзалар бастаған шытырман оқиғада атқосшылардың шаруасы қанша? Бұдан табатын атақ-даңққа мырзалар ие болады да, бізге тек әуре-сарсаңы ғана еншіленеді. Тапқан екен! Егер хикая авторлары: “Бәлен деген рыцарь осындай да осындай шытырман оқиғада жеңіске жетті, бұл істе оған түген деген атқосшы көмек көрсетті, ол қол ұшын бермесе жеңістің ауылы алыс еді...” деп жазса ғой. Жоқ, өйтпейді: “Дон Паралипоменон, Үш Жұлдыз Рыцары, алты құбыжықпен айқаста жеңіп шықты”, деп жазады, ал мұның басы-қасында болған атқосшы жайында бір ауыз сөз таппайсың, бейне бір ол тіпті жарық дүниенің де есігін ашпағандай! Сонымен, сеньорлар, қайталап айтам: мырзам мейлі өзі бара берсін, оған табыс тілеймін, ал өзім осында, сеньора герцогиняның қасында қалам, бәлкім, қожайыным қайтып оралғанша сеньора Дульсинеяға қатысты шаруада бір жаңалық боп та қалар, себебі қол боста және не істерді білмей еріккенде өзімді өзім жата да, отыра да алмайтын халге жеткізгенше жақсылап тұрып шыбыртқыламақ ойым бар.

— Қалай болған күнде де, ақпейіл Санчо, қажеттілік туа қалған жағдайда мырзаңа серік болуыңа тура келеді, абзал жандардың бәрі өзіңнен осыны өтінеді: тектен-тек қатер ойлағаныңның салдарынан мына сеньораларды бетін жүн басқан күйде қалдыру обал емес пе, — бұл деген тіптен келіссіз нәрсе ғой.

— Тағы да айтам: сақта, құдай бәледен! — деп дауыстап жіберді Санчо. — Егер монастырьдағы әлдебір жас әйелдерге немесе жетімдер мектебіндегі қыз балаларға көмек қажет боп жатса, онда бұл үшін қандай машақатқа да шыдап бағуға болар еді, бірақ дуэньяларды сақалдан арылту жолында мен неге азап шегуім керек? Атамаңыз! Мейлі, сақалдарын сапситып жүре берсін бәрі: жасы үлкені де, жасы кішісі де, барып тұрған назданғышы мен барып тұрған бәлденгіші де.