Дон Кихот ІІ - Мигель де Сервантес

— Сеньора! Мырзам ұғындырғандай, от-жалын қатпарымен ұшып бара жатқан кезімізде сәл ғана сығалап қарағым келді. Мырзамнан таңғышты шешуге рұқсат сұрағам, бірақ ол рұқсат бермей қойды, ал мен өзім керемет әуесқой адаммын, маған біреу мынаған жолама, маңынан жүрме десе болды, оның не екенін білмекке ынтығам да қалам. Көзімді жауып тұрған орамалдың шетін кеңсірігім тұсынан жайлап қана, білдірмей ғана көтердім, титтей саңылау жасап, төменге қарадым, — сонда мұқым жер маған қыша дәніндей, ал онда жүрген адамдар жаңғақтай боп көрінді: шамасы, сол тұста біз тым биікке көтеріліп кеткен болдық.

Ал, герцогиня оған былай деді:

— Достым, Санчо! Не айтып тұрғаның жайында ойлансаңшы, — мына сөзіңе қарағанда сен жердің өзін емес, онда жүрген адамдарды көрген боп шығасың ғой: өйткені, егер саған жер — қыша дәніндей, ал әр адам —жаңғақтай боп көрінсе, онда бір адамның өзі ғана жерді толайым-тұтасымен көлегейлеп кетпей ме.

— Дұрыс айтасыз, — деп қоштады оны Санчо, — әйтсе де, жер бір жақ бүйірінен көрініп тұрған, сондықтан оны тұтастай көрдім.

— О не дегенің, Санчо, — деп қарсылық білдірді герцогиня, — қандай затқа болсын бір жақ бүйірінен қарап, оны тұтастай көріп алу мүмкін емес.

— Менің деген-демегенімде тұрған не бар, — деп құлаққағыс етті Санчо, — айтарым тек біреу ғана: әлдеқашан-ақ аңғаратын уақытыңыз болды ғой, жоғары мәртебелім, біз сиқырдың күшімен ұшқан жоқпыз ба, ендеше мен де, қай тұсынан қарамайын мейлі, жердің күллі аумағы мен ондағы барлық адамды сиқырдың күшімен көрдім емес пе, ал егер бұған сенбейтін болсаңыз, онда басқа нәрсеге де сенбейсіз, атап айтқанда: қабағымдағы таңғышты ысырып тастап қарасам — аспан деген мынадай жерде ғана тұр екен, әрі кетсе бір жарым сүйемдей болар және ол, өтірік айтсам оңбай кетейін, айтып жеткізгісіз ғаламат үлкен екен, мархабатты ханым! Одан соң бізге жеті ешкінің жанынан ұшып өтудің орайы келді, мен өзім бала кезде ешкі баққан адаммын ғой, сондықтан, оллаһи-белләһи ақ-адал шыным, көрген бойда олармен аз уақытқа болса да бірге жүре тұруға сондай қатты аңсарым ауды!.. Олардың қасына жақындап бармасам, өкініштен өртеніп кететін шығармын деп ойладым. Мұндайда не істеу керек енді? Амал жоқ, ешкімге ештеңе айтпастан, әсіресе мырзама түк ештеңе білдірместен, Клавиленьодан жайменен сырғып түстім де, ешкілермен бір сағатқа жуық бірге болдым, ал бұл ешкі дегенің қырмызы ғой, қалампыр ғой, айтары жоқ; Клавиленьо болса, осы уақыттың ішінде тұрған орнынан тырп етпеді, бір адым да алға аттап баспады.

— Ал, мейірбан Санчо ешкілермен шұғылданып жатқанда сеньор Дон Кихот немен айналысты екен? — деп сұрады герцог.

Дон Кихот оған былай деп жауап берді:

— Бұл уақиғалар мен оқиғалардың қай-қайсысы да өмірдің табиғи жолмен қалыптасқан тәртібіне бағынбайды, сол себепті Санчоның әңгімесі бізді таңғалдырмауға тиіс. Өзім жайында айтсам, мен таңғышты көтерген де, түсірген де жоқпын, аспанды да, жерді де, теңізді де, құмды да көрген емен. Рас, ауа қатпарынан өтіп бара жатқанымызды, одан соң от-жалын қатпарына жақындап қалғанымызды бірден сездім, бірақ одан да биік көтерілдік деп ойламаймын, өйткені от-жалын қатпары айдың аспаны мен ауаның соңғы қатпарының арасында, олай болса, Санчо сөз қылған жеті ешкі орналасқан жерге күйіп қалмай жетуіміз мүмкін емес еді, ал енді біздің отқа үйтілген ештеңеміз жоқ, сондықтан, Санчо не өтірік айтып тұр, не қиялға беріліп тұр.

— Өтірік те айтқан жоқпын, қиялға да берілген емеспін, — деп қарсылық білдірді Санчо. — Ондай жағдайда, менен ешкілердің түр-түсін сұрасаңыздаршы, өтірік пе әлде шын ба, сонда өздеріңіз-ақ білесіздер.

— Ал, айта қойшы, Санчо, олардың түсі қандай екен? — деп сұрады герцогиня.

— Ешкілердің екеуі жасыл, екеуі қызыл, екеуі көгілдір, ал біреуі шұбар-ала, — деп жауап қатты Санчо.

— Бұл бір жаңадан шыққан тұқым екен, — деді герцог, — бізде, жер бетінде, мұндай түстер болмайды, яғни мұндай түстегі ешкілер.