Дон Кихот ІІ - Мигель де Сервантес

— Соттар мен губернаторлардың мыстан жаратылуы керегін енді ғана жақсы түсіндім, әйтпесе беймаза келімсектер бұлардың түбіне жетпей тынбайды; олар дау-дамайына кез-келген сағатта, кез-келген уақытта құлақ қоюды және төрелік айтуды талап етеді, олар тек өз шаруаларын тындырып алуды ғана ойлайды, одан соң күл болмаса, бүл болсын; ал егер бейшара сот арыз-шағымына құлақ қоймаса және оны қолма-қол қарастырмаса, — бәлкім, мұның анық-қанығына жетуге оның әл-дәрмені жоқ шығар, бәлкім, әлгілер оған беймезгіл уақытта келген шығар, кім біледі, — оны дереу қарғап-сілеп, ол жайында не қилы өсек таратып, ғайбаттап күстаналайды, тіпті жақын-жуықтарын да тыныш қалдырмайды. Су ми сұраншақ, кеще сұраншақ! Асықпа, қолайлы уақытты тап, орайлы сәтті күт, қандай шаруамен келгеніңді сосын ғана баянда, түскі ас мезгілінде де, ұйқыға жатар кезде де келуші болма. Өйткені, соттар да — адам, олар да табиғат алдында табиғи борышын өтеуге тиіс, — айтпақшы, мұның маған қатысы жоқ, осы арада тұрған сеньор дәрігер Педро Қатыбезеро Қиянтүкпірионың арқасында табиғи тілегімді тояттандырудан тиылдым: ол мені аштан қатырып отыр және өмір дегеніміз — өлім деп сендіргісі келеді, құдай оның өзін де, әріптестерін де дәп сондай өмірге тап қылғай, — әрине, мен жаман емшілер жайында айтып отырмын, ал жақсыларын қалай ардақтасақ та артық емес.

Санчоны білетіндер оның айтар ойын ажарлы сөзбен жеткізетініне қайран қалысты, мұндай қабілетке қайдан ие боп жүргенін түсіне алмады, сөйтіп мұның себебі, сірә, жоғары лауазым мен қызметке қолы жеткен адамның ой-сезімі не ұштала түсетінінде, не мұқала түсетінінде шығар деген байламға келді. Ақыр аяғында Тиртеафуэра немесе Қиянтүкпірио елді мекенінде туып-өскен дәрігер Педро Қатыбезеро Гиппократ белгілеген барша тәртіпке қайшы келетініне қарамастан кешкісін губернаторға тоя тамақ ішуге рұқсат беретінін айтты. Губернатор мұны қанағат тұтты да, кеш түсіп, кешкі ас берілетін кезді тағатсыздана тосумен болды, уақыт тоқтап қалғандай, орнынан жылжымайтындай көрінгенімен, алайда, көптен күткен сәт те туып, кешкі тамаққа оған пияз туралған бұқтырылған сиыр еті мен жасамыстау бұзаудың суға піскен сирағы берілді. Санчо мұның бәріне өзін миландық құрмен, римдік қырғауылмен, соррентолық бұзау етімен, морондық шілмен немесе лавахостық қазбен қонақ еткеннен де бетер ден қойыңқырады. Ас үстінде ол дәрігерге қарап былай деді:

— Әңгіме былай, сеньор дәрігер! Алдағы уақытта маған бөлекше әзірленген тағам мен ерекше дайындалған ас берем деп әуре болмасын, — ондайдың асқазанымды бұзғаннан басқа пайдасы жоқ: өйткені, асқазаным ешкінің, сиырдың, шошқаның етіне, ветчинаға, шалқан мен пиязға дағдыланып қалған, егер оған не түрлі сарай тағамын тықпалайтын болсаңыздар, бұл оған ұнамауы мүмкін, кейбірінен тіпті лоқсуы да ықтимал. Аға малай одан да маған олья подрида дейтінді, яғни буға піскен көкөністерді әкелсін, бұлар буға неғұрлым ұзағырақ бөксе, иісі де соғұрлым сүйкімді бола түседі, ал аға малай оған ойына не келсе соның бәрін салып, араластыруға ерікті, тек әйтеуір жеуге жарамды нәрсе болса болды, бұл үшін оған алғыс қана айтам және реті келгенде сыйлық та берем, бірақ өзімді келеке-мазаққа айналдыруға ешкімге жол бермеймін, ондай жағдайда ісіміз оңға баса қоймайды. Ендеше, бәріміз тату-тәтті тірлік кешіп, тамағымызды ішейік. Жетпейтін не бар бізге? Бұл аралды мен алым-салықты кешірмеу, сонымен бірге пара сұрап есірмеу қағидасын ұстана отырып басқармақпын, ал сендер менің қарауымда бетегеден биік, жусаннан аласа болыңдар, сонда біз, біліп қойғандарың артық емес, ешкімге есе жібермейміз және, орайы кеп жатса, не ғажайып іс тындырамыз. Кейде аңшыға аңның өзі кеп соқтығатын жағдайы болады.

— Әлбетте, сеньор губернатор, — деді аға малай, — айтқан сөзіңіздің бәрі орынды, арал тұрғындарының атынан сізге бар ынтамызбен, ыстық ықыласымызбен және адал ниетімізбен қызмет етуге уәде берем, өйткені өзіңіз әу бастан-ақ ұстанған басқарудың биязы түрі сізге қарсы әлденені іске асырмақ түгіл, тіпті ойластыруға да ырық бермейді.