Дон Кихот ІІ - Мигель де Сервантес

— Мен өзім парасатты деуден гөрі пақыр деп аталуға көбірек лайық қауымнан, қазіргі шақта не қилы кесір-кесепаттың бәрін бастан кешіп жатқан қауымнан шыққан едім: айтайын дегенім, ата-анам — морискілер болатын. Қауымдастарымның төбесіне қасірет бұлты үйірілген шақта өзімнің христиан екенімді айтқаныма қарамастан немере ағам мен әпкем мені Берберияға алып кетті, ал мен өзім шын мәніндегі христианмын: жалған да, жасанды да емес, шынайы әрі шын берілген христианмын. Бұл шындықты өзімізді қуғындауды қолға алған адамдарға жария етіп текке әуре болыппын, бұған тіпті туыстарымның өзі де сенбей қойды: туған жерде қалу үшін әдейі ойлап тапқан өтірігі деп ұқты, сөйтіп өз тілегіммен санаспай, еріксіз түрде алып кетті. Шешем — христиан еді, әкем де, — ол кісі өте парасатты адам-ды, — христиан болатын. Шынайы діни сенім маған анамның ақ сүтімен дарыған-ды, қатаң тәртіп бойынша тәрбиеленгем, тілімде де, жүріс-тұрысымда да, өз ойымша, маврлық үрдіске ұқсас ештеңе жоқ-ты. Осы ізгі қасиеттерім (әлгі ерекшеліктерімді ізгі қасиеттер деп бағалаймын) бойымда нық орныққан сайын, өзім де сүйкімді бола түстім, — шынымды айтсам, соншалықты сүйкімдімін бе, оны өзім де білмеймін; менің жан баласымен жуыспай оңаша тірлік кешуімде қапы жоқ-ты, алайда, шамасы, шектен тыс қатал жағдайда болмаған секілдімін, өйткені бір күні көршіміздің үлкен ұлы әрі тікелей мұрагері, жас кавальеро дон Гаспар Грегорьо орайын тауып мені көріп қалды. Оның маған қалай жолыққаны, біздің не жайында сөйлескеніміз, маған қалай ес-түссіз ғашық болғаны және менің де оны құлай сүйгенім жайында айтып жатудың реті жоқ, — әсіресе дәл қазір, мойнымдағы қатыгез тұзақ қашан қылғындырар екен деп зәре-құтым қалмай тұрған шақта, ол турасында әңгіме етудің мәні жоқ, сондықтан бірден дон Грегорьоның қуғындағы тауқыметімді бөлісуге тәуекел еткеніне ойысайын. Ол араб тілін керемет жақсы білетін, бұл оған басқа өңірлерден келе жатқан морискілер арасына сіңісіп кетуге мүмкіндік берді, немере ағаммен де, әпкеммен де жолда достасып алды, ал менің бұл екеуімен бірге келе жатқан себебім, аса бір парасатты әрі алды-артын аңдағыш адам болғандықтан әкем бізді қуғынға ұшыратқан алғашқы жарлықтан құлағдар болған бойда-ақ деревняны тастап, басқа мемлекеттерден бізге пана іздеуге аттанып кеткен болатын. Жалғыз тек маған ғана мәлім бір орынға қыруар інжу мен асыл тасты, сондай-ақ крусада мен алтын дублон түріндегі біраз ақшаны көміп тастаған еді. Әкем маған өзі қайтып оралғанға дейін, тіпті бұл екі аралықта бізді күшпен қуып тастайтын күн туғанның өзінде де, бұл қазынаға тиіспеуім керегін ескерткен. Мен оның әмірін орындадым, сөйтіп, әлгінде айтқанымдай, немере ағаммен және әпкеммен, сондай-ақ басқа да жақын-жуықтарыммен бірге Берберияға аттанып кеттім, онда барған соң Алжирді, — басқаша айтқанда, барып тұрған тозақты, — тұрғылықты орын етіп таңдадық. Алжирдің королі менің сұлулығым жайында құлақтаныпты; онымен қоса байлығым жайындағы қауесетті де естіп үлгеріпті, ал мұның маған, бір жағынан, пайдасы да тимей қалмады. Король мені шақыртып алды да, Испанияның қай жерінен екенімді, өзіммен бірге қанша ақша және қандай асыл тас пен алтын-күміс әкелгенімді сұрады. Мен оған туып-өскен селомды атадым, сосын ақша мен асыл тас, алтын-күмістің бәрін сонда көміп кеткенімізді айттым, өзім сонда аттана қалған жағдайда, оны қазып алудың еш қиынға соқпайтынын ескерттім. Бұлай деген себебім, сұлулығыма сұқтануын азайту үшін ашкөздігін әдейі қоздырғым келді. Сол арада оған менімен бірге бір жас жігіттің келгені, сымбаты мен сүйкіміне тіл жетпейтіні хабар етілді. Әңгіме дон Гаспар Грегорьо жайында болып жатқанын бірден түсіне қойдым, өйткені оның сұлулығына жан баласы теңдесе алмайтын. Дон Грегорьоға төнген қатер жайында ойлағанымда не істерімді білмей дал болдым: өйткені, бұл жабайы түріктерде әдемі бала немесе жас жігіт кез-келген әйелден, — тіпті ол айдай сұлу болса да мейлі, — артық бағаланады ғой. Король сол бойда-ақ оны көруге ынтығып, алып келуге әмір етті, ал менен әлгі жігіт жайында айтылған әңгіме рас па деп сұрады. Сол арада, құдіретті күш дем бергендей болды да, бәрі рас екенін, бірақ корольге серігімнің еркек емес, өзім секілді әйел екенін хабарлауды міндет санайтынымды айттым, сосын корольден серігіме әйел киімін кигізуіме рұқсат беруін өтіндім, сонда оның сұлулығы бар сәнімен көрініс беретінін, сонда ол мұның алдына онша қысылып-қымтырылмай еркін шығатынын мәлім еттім. Король Испанияға барып көмбедегі қазынаны қалай алып келуге болатыны жайында өзіммен кейінірек сөйлесетінін айтып, мені босатып қоя берді. Мен дон Гаспармен әңгімелесіп, әдемі еркек ретінде басына төніп тұрған қатер жайында ескертіп, мавр қызы етіп киіндірдім де, сол күні кешкісін оны корольге алып бардым, — король оны көріп дән риза болды, сосын кейін сұлтанға сыйға тарту үшін алып қалуға ұйғарым етті, бірақ гаремінде қалдырған жағдайда оның басына қатер басқа ешкімнен емес, корольдің өз тарапынан төнетіндіктен, оны әлдебір ақсүйек мавр әйелдерінің үйіне жайғастыруға, жақсы күтім жасап, бағып-қағуға бұйрық берді, оның бұл бұйрығы қолма-қол орындалды. Сол кезде екеуіміздің қандай күйде болғанымыз (дон Грегорьоны сүйемін, оның несін жасырайын) жайында айтып жатпаймын, мұны сүйген адамынан қол үзіп қалудың қандай ақирет екенін өз басынан өткергендер жақсы біледі. Сол арада король мені осы бригантинамен Испанияға жеткізіп тастауға әмір етті және қасыма тумысы таза екі түрікті қосып берді: бұлар екі теңізшіңізді өлтірген түріктер болатын. Сондай-ақ, менімен бірге мына діннен безген испан да аттанды (сол арада қыз әлгінде командор жұрттың бәрінен бұрын сөйлескен адамды нұсқады), — бұл адам жайында анық білетін нәрсем: оның құпия түрдегі христиан екендігі, Испанияда қалғысы келетіндігі, Берберияға қайтып оралуға мүлдем ықыласы жоқтығы. Команданың қалған бөлегі маврлар мен түріктерден құралған: олардың бәрі құр әншейін ескекші. Өзімізбен бірге ала шыққан христиан киімдерін киініп алған діннен безген екеуімізді Испанияның кез-келген бөлігінен түсіріп кету жөніндегі бұйрықты бұзған ашкөз де арсыз екі түріктің әуелі жағалауды шолғындап, олжа ала қайтуға ойлары кетті; бізді бірден жағаға түсіре салудан қорықты — бізге сенбестік білдіріп, жағалауға жақын маңда бригантина барын, егер жағалауды күзететін галералар болса, оны оп-оңай қолға түсіре алатынын өкімет орындарына айтып қояр деп ойлады. Кеше кешкісін алыстан сіздің айлақты көрдік, алайда ақыр соңында өзімізді аңдатып алдық, өйткені теңізде төрт галера бар деп ойламаған едік, ал қалған жайды өздеріңіз де білесіздер. Сонымен, әйелше киінген дон Грегорьо әйелдер арасында тұрып жатыр, оның кез-келген қас қағымда әшкере боп ажал табуы әбден мүмкін, мен болсам қолым бұғаулы, өмірмен қош айтысар сәтті тосып, дәлірек айтқанда, содан иманым ұшып, осы арада тұрмын, ал, шындығында, өмір сүруге деген ынтам да онша көп емес. Қасіретке толы, қаншалықты шыншыл болса, соншалықты қайғылы, хикаямның ақыр соңы осындай, сеньорлар. Сіздерден сұрайтыным біреу ғана: маған христианша өлуге мүмкіндік беріңіздер, — әлгінде айттым емес пе, халқым айыпты болған нәрседе менің ешқандай кінәм жоқ.