Дон Кихот ІІ - Мигель де Сервантес

Бәрі дастарқан басына жиналды, ал дастарқан дон Дьегоның қонақ күту дәстүріне әбден лайық, дәлірек айтқанда: ас та төк мол, дәмді және көз жауын алатындай боп шықты — бұл жайында оның өзі жолда келе жатқанда айтып та берген-ді; бірақ Дон Кихотқа әсіресе қатты ұнағаны үйдің ішінде, бейне бір картезиандық құтханадағыдай, тым-тырыс тыныштық орнап тұрғаны болды. Үстелден былай шығып, қолдарын жуып, құдайға құлшылық еткеннен кейін Дон Кихот әдеби сайысқа арналған өлеңін оқып беруін сұрап дон Лоренсоға жата жабысты, бұған анау былай деп жауап қатты:

— Өлең оқуын қолқалап, сонша жалынғанда ат-тонын ала қашатын, ал ешкім сұрамаған кезде қылқылдап тұрып алатын ақындарға ұқсамас үшін сізге глоссамды оқып берейін — бұл үшін сыйлық алармын деген дәмем жоқ, мұны тек жаттығу үшін жазғанмын.

— Менің бір танысым, өзі оқымысты адам, — деді Дон Кихот, — былай дейді: глосса жазудың түк қиындығы жоқ, себебі глосса әдетте мәтіннен әлдеқайда олқы түсіп жатады, ал көп ретте тіпті таратып айтуға ұсынылатын шумақтың мәні мен мақсатына да сай келмейді. Бұған қоса, глосса құрастырудың ережесі де тым қатаң: онда сұрақтарға, ол айтты не мен айттым дейтін сөздерге, етістіктен зат есім жасауға, мағынаны өзгертуге рұқсат етілмейді, — осылар және осы сияқты басқа да бұғаулар мен бөгеулер глосса жазушыларды тар шеңгелде ұстайды, мұны, шамасы, өзіңіз де білетін шығарсыз.

— Шынымды айтсам, сеньор Дон Кихот, — деді дон Лоренсо, — жаңылған жеріңізден ұстап алайын-ақ дегеніммен, онымнан ештеңе өнбей отыр: жылан балық секілді қолымнан жылп етіп шығып кетесіз.

— “Қолымнан жылп етіп шығып кетесіз” деген сөзіңізді және осымен не айтқыңыз келгенін ұқпай қалдым, — деп мәлім етті Дон Кихот.

— Оның бәрін кейін түсіндірермін, — деді дон Лоренсо, — ал енді қазір берілген өлең жолдары мен глоссаның өзін тыңдап көріңіз. Міне, мынадай:

Оралса өткен дәуренім

Келер күнді тоспасам

Алдын-ала аңғарсам

Ақырын барша әуренің.

Глосса

Жүйткиді уақыт қайырылмай

Қас қағымдай мезетке –

Кедей де қылмай, бай қылмай

Фортуна берген мезіреттен

Тұра алмадым айырылмай.

Енді мұның тәуір емін

Тағдырдан тілеп әуремін:

Қайтаршы сол күндерімді,

Ұмытар ем қасіреттерімді

Оралса өткен дәуренім.

Қажет емес атақ маған,

Жеңістен де үзілді күдерім.

Жүректегі жалғыз арман –

Өтіп кеткен күндерім,

Қуаныш, бақыт гүл жарған.

Тағдырмен қайта достассам,

Қайғыға қайғы қоспас ем;

Қайтадан маған берсе бақ:

Өткенді ойлап армандап,

Келер күнді тоспасам.

Бірақ мен текке талпынам,

Мейірім сұрап көп-көрім,

Қатыгез қатал тағдырдан:

Қайта оралтуға өткенді

Қауқарсыз ол да, қалпынан

Айнымайды уақыт; аңдасаң:

Болар істің, кеш қалмасаң,

Барысынан да озу жазбаған;

Жасар ем амал аздаған

Алдын ала аңғарсам.

Үміт пенен күдікке не сан

Бой алдыру күнде зар илеп,

Азаптың білмеу бітерін қашан –

Өлімнен де жаман ақирет.

Өмірден егер өтуге оқталсам,

Өзімді мәжбүр етер де едім,

Тәмамдауға тірлік дәуренін:

Тағдырменен тартысқа түссем,

Тездетер ем әдейі күшпен

Ақырын барша әуренің.

Дон Лоренсо глоссасын оқып біткен бойда Дон Кихот орнынан атып тұрды да, оны оң қолынан ұстай алып, айқайға бергісіз қатты дауыспен: