Сборник стихов Мукагали Макатаева / Мұқағали Мақатаев өлеңдер жинағы - Мукагали Макатаев / Мұқағали Мақатаев

Тағы бірі айдында жайрап жатыр.

Қан аралас қалқыған мамығымен,

«Жетім көлдің» толқыны ойнап жатыр. ...

Қасиетке оқ атып, жойған пақыр,

Қалай алып кетерін біле алмастан,

Сүле-сопа, жағада ойлауда құр.

«Жетім көлден» сән кетті мана тұнған,

Аққу кетті, ән кетті қанатында.

Асқар-асқар таулардан асып әрі,

Шын-құздардың үн қалды қабатында.

Аққу әні естілмей қалатын ба?

Алатаудан үзілтіп Қаратауға,

Жаңғырығып жартастар таратуда...

III

«Жетім көлдің» басында жылқы жатқан,

Дөңге шығып, қарт тұрған жылқы баққан:

«...Апыр-ай, бұл кім болды, таң сәріде,

Көргенсіз, көл басында мылтық атқан?!

Кұстардың зәре-құтын шырқыратқан,

Неғылған қаныпезер құлқы қатқан?!

Мылтықты атарлықтай көлге келіп,

Апыр-ай, жоқ еді ғой елде желік...»

Мылтық даусы, құстардың шулағаны -

Шыдамын алды қарттың, бермеді ерік.

«Бұл маңның адамы емес, сірә-дағы,

Білейін, табайын да бір амалын.

Қаруы бар кәззапқа құрықпенен

Ұмтылса, қалай қайрат қыла аламын?!

Жөн болар алыс тұрып сұрағаным...»

...Аққу үркіп,

батысқа бет түзеген,

Қамшы басты атына, шыдамады.

Алыс тұрып, ақырды қыр басынан:

«Берекесін бұл жердің кім қашырған?..»

Өнім бе, түсім бе деп танданады,

Көз алмай орамалды ұрғашыдан,

Көз алмай сүле-сопа тұлғасынан:

—Ей!

Кімсің?

Тірісің бе?

Жанын бар ма?

Аққуды неге атасың, арың бар ма?!

Тастағын қаруыңды, келгін бері,

Келгін бері, кеудеңде жаның барда!

...Байғұс әйел үн-түнсіз жылап тұрды,

Қарттың үні мең-зең ғып құлаққа ұрды.

Қолындағы мылтығын құлаштап кеп,

Бөгелмей, «Жетім көлге» лақтырды.

Қартқа қарай ақырын аяндады,

Қарусызға қарт келді, аянбады.

...Көзінен жас,

көңілінен зар төгіліп,

Болған жәйтті келіні баяндады.

—Әй, балам!..

Болмады ғой, болмады ғой...

Қасиет кетті көлден, сорлады ғой.

Тәуіптің айтқанының бәрі өтірік,

Атқа мін, ауылға қайт, олжаны қой!..

Мін атқа, қайт ауылға тағат қыл да,

...Білмеймін, сор аттың ба, бақ аттың ба?!

Аққуға кезенерде, ырым жасап,

Тым құрыса саусағыңды қанаттын ба?

—Әлек боп, арпалысып сор-қайғымен,

Жоқ, ата, жасамадым ондайды мен...

Жасымнан естігенім бар-тын еді,

Әйтеуір аққу атқан оңбайды деп...

—Солай, солай...

Аманат бір құдайға...

Қай-қайдағы түседі құрғыр ойға...

...Ат басын шұғыл бұрып, тайып тұрды,

Қарт тастап — нелер сұмдық сырды бойға.

Бәрі ұмыт: бақытың да, байлығың да,

Күлкі шаттық, күйзелткен қайғы, мұң да.

«Жетім көл» жетімсіреп қалып қойды,

Бір өлі, бір тірі аққу айдынында...

Бар өмірден көңілі шайлығуда,

Байғұс ана еркінен айырылуда.

Әлденеден сұм жүрек сескенеді,

Арагідік әлдене ес береді.

Табиғаттың, таудың да, аққудың да,

Байғұсқа болмай қалды еш керегі.

Келеді ана, сезбейді ештеңені.

Бай ұмыт, әлсіз жатқан бала да ұмыт,

Қайтқан құстай алыстап барады үміт.

Көліменен қоштасқан аққу үні,

Құлағына келеді арагідік. -

Өмір емес өмірі, қораштанған,

Байғұс ана тірліктен қалас қалған.

Келеді ана, қарабет қарақшыдай,

Ел мен жерден біржола аласталған.

Аппақ нұрды көре алмай ақ аспаннан,

Түн-түнекте бейне бір адасқан жан.

...Абыр-сабыр, үй маңы дүрбелен-ді,

Алғаш ана абыржып, білмеген-ді.

Ат үстінен түсе алмай қатып қалды

Мелшиіп, білмей тіл мен үн дегенді

Білмейді, қайда келді, кімге келді.

Өң бе, түс пе, әйтеуір таласуда,

Өлі менен тірінің арасында.

Отырғандай «Жетім көл» жағасында,