Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Ал әйелдер, жас жеңгелер болса, Әбіш келгеннен бері қарай, тым құрыса Мағрипаның өзіне арналған бір ауыз сәлем болмағандықтан, еріксіз қынжыла бастаған. Өтегелді бұл жайлардың барлығын да аса жақсы аңғарады. Және де Мағрипаның өзінен әлі наразылықтәрізді жарым ауыз сөз шықпағаны да бұған белгілі. Тегі, бұл жөніндегі сырдың бәрі Өтегелдіге мәлім. Ол Мағышқа осы күзге шейін жұбаныш боп келген себегпі де білді. Өткен қыс басында Дәрмен мен Өтегелді Мағашқа кезектеп айтып отырып, Мағрипаның жайынан Әбішке інілік хат жазған, Сонда Әбіш Петербургтан хат жазды.

Жалғыз Мағашқа ғана жазған жоқ, осы інісі арқылы Мағрипаға да жазды. Қысқа ғана тартымды, сыпайы тілді хат еді. Сол хаттың тұсында Дәрмен мен Мағаш Өтегелдіні шақырып алып, хатты Мағрипаға осы арқылы жіберген. Ал Өтегелді «құр хат тасушы бола алмаймын, е, қарап тұрып жеңге білмейтін сыр бола ма екен? Омай шикін, о несі? Әуелі, мына менің өзіме оқып бер! Сонан соң, Көзжақсыма өзім апарам» деген.

Көңілденіп қалжақтап және ойнақыланып отырып, хаттың сөздерін түгел ұққан-ды.

«Алмақ ойым бар. Тілек қосайық, маған ырза болсаңыз көңіл білдіріңіз» деген сияқты сөздер айтады ғой деп, үміт еткендердің бәрі де, Әбіш хатынан жарымады.

Тек қана: «Ғазиз құрбым, сізді мен ұмытқам жоқ. Көңілімде сізге арналған құрмет қадірім мол. Сонымды білдіріп қана сәлем жолдаймын!»— депті.

Өтегелді мұндай хатпен, ондай сыпайы биязылықпен істес боп көргенжоқеді.

— Осы төрең не деп отыр өзі?! «Мен саған құмармын, ғашық болдым. Аз уақытта ауылдарыңа елші барады. Маған адал жұпты болам деп серт уәдеңді берсең екен» деген сөзді осының ауызына құдай неге салмады? Турасын айтса біреу ат-шапан айып ала ма? Мынасы несі! Тағы әрі-сәрі, тағы әуре-сарсаң. Мен енді алатын бопты деп барам ба? Жоқ, айттырмайтын болыпты, тек сыпайы ғана сәлем айтыпты деп барам ба?— деген.

Біраз даусын өзгертіп, жаңағы сөздің бәрін өкпелеген баланың үніне салып, Мағаш пен Дәрменге қырындап, қиғаш көз тастап отырып, кейде ашудан жыларман болып та, ойнақыланып сөйлеген.

Әбіш хаты Мағрипаға жеткенде, оның шаттығы соншалық зор болды. Бірнеше күндей Өтегелдіге Мағрипаның күлкісі жиі естілді. Қыз үнемі баяу, биязы үнімен неше түрлі әндер салатын. Сол күндерде және де қолынан Абайдың қолжазба кітабын тастамады. Әлденеше үнге салып, нәзік сырлы махаббат жырларын оқыды. Әсіресе Татьяна! Сорлы Татьяна, жас жүректің толқынын қандай айта білген! Кейде Мағрипа үн салып, қайталап, Өтегелдіге де естіртіп:

Шыдар ем күйіп, мен жанып,

Айында бірер көрсем де, —

деген саналы шерді басып, дауыстап өтеді. Немесе тағы бір сәтте:

Ғашық-ақпын тағдыр араз,

Толғанамын қайтейін, —

деген саналы тілмен айтқан, сабыр жеңген мұңды мұңдап өтеді.

Осының бәрінің қатарында Әбіштен келген сәл ғана емеурінді иланғыш көңілмен, барынша қуанып қабылдаған. Соны таныған сайын Өтегелді Әбішке наразы боп, өз-өзінен сабырсызданып, бүліне түсетін.

Енді міне, әбден тозып жеткен шыдамның жайын өз аузынан жеткізбек боп келген еді. Әуелі Дәрменге сөйлесті. Дәрмен оны ауылда қондырып, сол күні кешке, оңаша Әбішті алып шығып, ойдағысын түгел айтқан.

Әбіш бұл өңгімені және де ұзаққа созған жоқ.

— Өтегелді келіпті. Мағыш соншалық үмітпен, сеніммең бір лебіз күтеді дедіңдер. Ал менде бір ғана сыр бар. Сол сы-рымды Мағрипаның өзі білсін! Оған өзім өз аузымнан жет-кізейін де, өтінейін. Ренжітсем, жапа жасаған болсам, өзім ға-на кешірім сұрайын. Өтегелді екеуіңнен енді менің бір тілегім болсын. Мен сені ертіп аз күнде кешке бір мезгілде ноғай ауылына барайын. Сол кеште бір сағатқа менімен Мағрипаны дидарластырыңдар, — деді

Әбіштің Мағрипамен көрісуі қажет екенін Дәрмен Өтегелдіге оңай ұғындырды. Осымен әуелі Өтегелді суыт жүріп, ноғай ауылына барды. Мағрипаның өзіне сөйлесіп, содан кейін Мұсабайдың әйелімен сөйлесіп, үшеуі боп Әбішке жауап қайырды.