Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Екеуінең дәл осы сәтте бір-біріне осыншалық ашылуы, ұмтылуы ойда жоқтан, оқыстан туған халдей. Бірақ бұлары сонша занды еді. Жаңағыдай бірінен-бірің алыстатып айырып тұрған «дерт», «бөгет», «тағдыр», «ажал» дегендердің бәрінің жағасына соғып қайтты. Қиналу шақтары енді ауысып, анық махаббат біріне-бірін ұғыстырып, оң қаратқанда ықтиярдан тыс, ыстық жалынмен қауыштырды.

Бұдан кейін бірталай үнсіз күйде бір-бірін қуанып тамашалағандай. Екеуі де шын ұғысып, табысқандай, нағыз ынтық жандардың үнсіз бақыт шағын өткерді.

Бірақ айырылар кез жетіп еді. Әбіш сөзді тез байлады.

— Жақында Оспан ағамның жылы беріледі. Соның соңынан ауылдарына құда түсе менің жақындарым келеді. Енді, Мағыш, сіз менің өмірдегі ең жақын, ең ғазиз қадірлімсіз. Ғашығым да, жарым сіз!-деді.

Осы сөзбен өз бақытын да айтты, Мағыштың шаттығын да аспанға асырғандай болды. Таң ата аттарына мініп жатқанда, бұнда қалғалы тұрған Өтегелдіге және Дәрменге де Әбіш өзінің байлауын білдірді.

— Қуаныштымын, екеуіңе де барымша ырзамын! Бұйырса, Мағыш менің жарым болады. Сөзіміз шешілді. Оспан ағамның жылын берісімен, біздің ауыл құда болысады!—деді

— Е, күйеужан, аузыңнан айналайын! Бәсе, үнемі орысшалай бермей, төрешілемей, өзімнің осындай айқын жолыма келіігі* тегі,- деп, Өтегелді әрі құтіықтағандай, әрі «бұрынғы мінездер орынсыз» деп кінәлағандай көңіл білдірді.

Әбіш пен Дөрмен ноғай ауылына ендігіде күйеу богі келёгін болып, қуанысып қайтысты.

ҚОРШАУДА

1

Оспанның жылын беріп, қонағын атқаруға Құнанбайдың бар ауылы араласты. Келген жиындар мол болғандықтан, әр ауылдың жұрты да, ат-арқаны да тозды. Енді жұрт жаңғырту керек еді.

Соны ең алдымен ойлаған Ысқақтың кербез, паң қатыны Мәніке, күйеуін өзі билейтін ерке бәйбіше, ірге аударып қонды. Әдейі Тәкежан ауылының қасына тақап кеп орналасты.

Тәкежан мен Қаражанның енді Ысқаққа тізе қосып, үнемі ақылдасып, бірлесіп істейтін істері туды. Осыны ойлаған екеуі Ысқақпен Мәнікені, бар естияр үлкендерді, көрші-қоландармен ерулікке шақырған.

Тұстік жеп болған соң, үлкен үйден еркектер тарады. Ысқақты Тәкежан өзі ертіп, ұраңқайға кірісті. Ере келген өзге еркек-әйелдің бәріне Мәніке өзінің әмірлі, қатаң үнімен бұйрық етіп:

— Жә, біздің ауылдың кісілері! Ахкем үйіне қонақ болдың, ішер асыңды іштің (Ахкем деп ол қайна Тәкежанды айтатын). Енді қайтындар. Малдарыңа, шаруаңа жөнел, түге! — деді.

Сөйтіп, қонақтан Қаражан үйі сейілгенде, өздері оңаша сөйлеспек боп, екі абысын ғана қалды.

Ашаң, салқын жүзді Қаражан бұл күнде кексе тартқан. Ал Мәніке бұндай емес, толық, қара торы, бұғақты, кесек келбетті әйел. Ақылды қоңырқай көзінде үнемі жинақты от бар. Көтеріңкі, шолақтау, сәл домалақтау біткен мұрны мен үнемі кекесінге әзір ажарлы ернінде, иек, бұғағында бұл әйелдің көпшіліктен бөтендеу ірілігі, салмақ, тәкаппарлығы танылады.

Киімді де осы өңірде Мәнікедей сәнді, таза киетін кісі жоқ. Кимешек, шаршы мен көйлекті үнемі көкбараздап, шыпырдай қып кию осы Мәнікеден басталған. Қалың қара жібек камзолында қымбаттасты үлкен күміс түймелер бадыраяды...

Мәніке баланы да аз тапқан. Қазір бұдан туған бір ғана қыз бар. Ысқақтың екі баласы- Кәкітай мен Ахметбек алғашқы әйелінен туған-ды. Олардың шешесі өлгенде, Мәніке Ысқақтың жалғыз нақ сүйері боп қалған.

Күйеуіне еркелеп, оны еркін билеп алуда Мәнікенің тәкаппар, паңдығы ғана себеп болған жоқ. Бұл сөзге жүйрік, сыншы тура тілді би әйел. Сол еркелік салдарынан ол соңғы жылдар осы елде бір осалдық істейді, күйеуімен қосылып, апиын тартатын болған.

Тәшкендік керуендерден апиын, наша алғызып отырып, үй ішіне өзінше бір сауық орнатып, «зауық» етеді. Сондай еркіндеп алып, елтіген кезде Ысқаққа болсын, басқа кішімтайлы көрші қонаққа болсын, үнемі асқақ сөйлеп дағдыланған.