Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Әбіштер кіргенде сол отауда дөңгелек стол жаюлы, үлкен шам жанып тұр. Төрде қонақтарға жайылған көрпе бар. Мағрипа мен жеңгесі оң жақтағы биік сүйек төсекке тақау түрегеліп отыр екен. Мағрипаның үстінде камзол. Сыртынан киген қалың қара жібек бешпет бар. Басында ана жолы Әбіш көрген және қыс бойы мүның есінен кетпеген алтын зерлі, үкілі тақия. Мағаштың қазіргі жүзінде қобалжу бар. Сондықтан да оның өңі аса аппақ көрінеді. Және былтырғыдай алғашқы жастық тұсындағы уыз толықтық биыл ысылыңқы, Оның орайына, ұш жағы сәл келтелеу, көтеріңкі, сұлу қырлы мұрны түп-түзу боп айқындай түскен. Үлкен сұрғылт көздері әлі де мол саналы, нұр шұғы-ласын шашқандай. Қонақтар алғаш кірген жерде аппақ болып кеткен жүзі, енді қасына Әбіш келіп, қалаша қол алысып аман-дасқанда, бір сәтте қып-қызыл боп ду егіп, ыстық толқын атып қалды.

Мұсабайдың әйелі Әбішке апа есепті болғандықтан, жылы шыраймен жақсы амандасты. Үй ішінде кайнап тұрған самауыр бар

екен. Жеңге өзі қызмет етіп, шай жасап, Мағышты да, Әбіш пен оның жолдастарын да өз қолынан сыйлады.

Шай үстінде Әбіштен қанша уақытқа келгенін, енді қанша оқитынын, оқу бітірген соң қайда болатынын есті жеңге байыптап сұрады. Үй ішін әңгімелестіріп, сөйлестіріп, сәл әзілдер де айтыс-тырды. Алғашқы кездесудің бөгеліс қиыншылықтарын ондй женді.

Әбішке апа боп отырып, оның ой-ниетін білуінде ешбір өрескелдік жоқ.Қайта аса орынды. Және бұның өзі білмек боп сұрағансыған жайларының бәрі де мағыштың да ойындағы сұраулар. Епті жеңге, сонымен екі жастың арасына лайықты дәнекерлікті биязылықпен атқарды.

Шай ішіліп болған соң, Өтегелді мен Дәрмен «ат-мат» дегенді сылтау еткен боп , бір бөлек кетті. Жеңге де ас жаулық, ыдыс-аяқ әкеткен боп, өз бетімен шықты.

Оңаша қалған Мағышқа Әбіш енді бұрыла қарап, сәл қобалжыған үнмен алғашқы сөздерін бастады.

— Мағаш! Бір көуді өтініп ем. Қабыл алғаныңызға, ең алдымен алғыс айтайын.

Мағыш жауап қатқан жоқ. Сәл ғана қысылып, жымиды да, Әбіштің жүзіне бір сәтке жалт етіп, көз тастады. Жігіт нені айтпақ боп келді? Бүгін оның аузынан Мағрипа не естімек!? Бұл күнге шейінгі өмірінде ешбір жігітпен мұндайлық оңаша сыр бөлісіп көрмеген таза, жас сұлу ұяла қысылып, үркектеп қарады. Әсіресе, осы жігіт бұл күнге шейінгі мінездерімен, бүгінгі сөзімен де Мағыш-қа шын жұмбақ. Ол осыдан соң ұялу мен қымсынудан ба, жоқ, әлде Әбішке барын түгел айтқызап, тыңдап алмақ па? Әйтеуір, көпке шейін өзі жауап айтпады. Әбішке анда-санда көз тастап, оның айтқандарын тындаумен болды. Соның орайына Әбіштің әр кезек айтқан сөздеріне өз ішіндегі сезімін, жауабын, іштей ғана сөйлеп, айтып отырғандай. Әбіш аз ойланып отырып, ендігі сөзін бастады.

— Қадірлі Мағыш, мен осы келгенде, ең алдымен сізден кешірім өтінгелі келдім.

Мағыш ішінен: «Кешірім деп неге айтады? Жазықты ма маған?» деп ойлады.

Әбіш сөйлеп отыр.

— Мен сізді байлаусыз, жауапсыз ұзақ күліргеніме кешірім сұраймын.

Мағыш өзіне: «Мен кінөлап па едім?» деді.

Оның жүзінде қазір ысхық ойнаған қызал арай дуылдап, қалың жайылып тұр. Жігіт әлденеден қиналғандай, қабақ шытына түсті. Жүзі деқазір өзгеше, шыншыл жүрегіңе аса ыстық тиеді.

— Кешірім сұрайтыным, бүгін байлауымды әкелсем, «игі-ліктің ерте-кеші жоқ» деуге болар еді. Бірақ мен бүгін сізге, әке мен шешеме, аға мен ініме, бірде-біріне айтпаған шынымды, іштегі өзіммен ғана жүрген бір сырымды әкеп отырмын. Сол шынымның алды, мен бүгін де байлаулы ниетпен отырғам жоқ!дегенде өңі тағы да аппақ боп шұғыл өзгеріп кетті.

«Ендеше неге келді екен! ?«

— Шыным мен сырым сол, Мағыш! Мен сізді былтыр бір көргеннен аса қадірлі, асыл жан деп бағалағам. Бірақ сізді жан біткеннен қымбат көре тұра, мен әлі де бір үлкен бөгетке қамалып жүрмін. Сізбен сөз байласуға, серттүйіп, ертең ата-аналарымызға «құда болыңдар» деуге менің батылым бармайды. Өзіңізге ғана ашамын деген сырым мен сол бөгетімнің жайып айтайын.