Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Екі күн өтті, үшінші күн кешке Өтегелдінің отауында Мағаш пен Әбіш екеуін ұшырастырмақ болды. Осы хабарды Дәрменге Өтегелді тағы жеткізді де, өзі уәделі түнде ауыл сыртында бұлармен кездесетін жерді айтысынқайтыпкетті.

Үшінші күн, айтысқандай, ел жатар шақта Әбіш пен Дәрмен екеуіне ноғай ауылының бет алдындағы шолақ адырда, жалғыз аяқ тастақ жолда Өтегелді кездесті.

Күздің түні салқын болса да, жарлық айлы, жайлы тынық еді. Әбіш пен Дәрмен Ералыдан көп жұртқа білінбей шыққан. Мал кешкі өрістен қайтар шақта, ат үсті жүрістер еленбейтін кезде аттанып кеткен. Әлі Оспанның жылы берілген жоқ. Ауыл, ағайын ортасы қаралы күйден ауысқан жоқ. Бұл уақытта қалындық, құдалық деген жайларды өзге жағының барлығы сай болған күнде де Әбіш өзіне мезгілсіз санар еді. Қазір, әсіресе, сыр шашпау қажет. Сонымен бүгінгі жүріс, келіс жөнінде сырға араластырған адамдары болған жоқ.

Жастар арасына Өтегелдінің делдал болып тұрғаны бүгін емес. Ол әзі туралы бұл жөнінде «ата кәсібім осы» дейтұғын. Үстіне сұр шекпен киіпті. Астындағы аты ақ сұр, жер қылаң екен. Тақыр жолдағы ат тұяғының тықырынан ғана Дәрмен «келе жатыр!» деп, аңғарып қалған.

Күздігүні бетеге, көде, тобылғы, боз қараған да жарық ай астында қылаңытып, сұрқыл тартады. Түнгі жүрістің сырын іріккен ыңғайлы, ықшам жігіт те өне бойымен ат-тұрманымен сондай реңге ауысқан.

Әбіш «ол келе жатыр!» дегенде сенбеп еді. Тек ат тұмсықтары түйісермен болған шақта ғана, сырлас жігітті көріп қуанып қалды.

— Өй, Өтегелді-ау, жер астынан шықтың ба, жаным-ау? Сиқырың бар ма? Мүлде көрінбейсің ғой!— деді.

Өтегелді жауырынын қиқандатып, қужандап алды. Сонан соң атының жалына жабысып жата қалып, Әбішке төменнен сығалай қарап тұрып:

— Мына қарашы! Нағыз ұрының өзі емеспін пе! «Ит көрмес» дейтін ұры біз боламыз! Қазір ауылға кірсем, қандай сақ қаншықшр болсып, мыңқ ете алмай қалады. Енді екеуің ақырын ілбеп отырып^ анау сар жұлдызды беттеріңе ал!— деп батыс

жақтағы бір жұлдызды қамшысының ұшымен екі жігітке ұзақ көрсетіп, көздестіріп тұр.— Сол жұлдызды бетке алып, атта-рыңның тұяғын ғана қыбырлатып, асықпай жүріп отырындар, Ауылдың қарасын көргенде тоқтандар. Мен өзім қайта оралып жетемін,— деді.

Кейін шалғай кетпес үшін жаңағы жұлдыздан басқа екінші белгіні тағы айтты.

Ноғай ауылының сыртында үлкен заңғар биік Доғалаң деген тау болатын. Қазір жігіттерге ай астында сол таудың ирек-ирек тасты жотасы айқындай көрініп тұр. Төменгі жағы түн мұңарына оралған. Биік аспан да ай сәулесімен бозғылданып, сәл ғана көкшіл мұнарланады. Осындай шексіз, жиексіз, буалдыр дүние арасында айқын етіп, қатты сызылған иректей қоңырқай тау жотасы көрінеді. Жаңағы сары тас ерекше биіктеп, бөлініп тұр екен. Өтегелді тағы да қамшысын нұсқап, сол тасты мына жігіттерге анық белгі етті.

— Тура ат мандайын сонау тасқа дәлдеп ұстандар. Ал мен жөнелдім! Борсыңдатып шауып барып, хабар айтып, «кел» дейтін кезін дәлдеп келемін, — деді де шаба жөнелді.

Осыдан соң бір сағат шамасында аттарын аулаққа, қалмақша байластырып тастап жігіттер қатты ұйқыға батқан ауылға келген.

Мағрипа мен жеңгесінің соңғы байлауы бойынша, кездесетін үй Өтегелдінің отауы емес, Мүсабай үйінің жанындағы қонақ үй, ақ отау екен.