Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Артына қараған Бүркітбайдың көзі Итбайда. Неге екенін білмейді, Итбай манағы аттандырған жерден Бүркітбай қыр асқанша қозғалған жоқ.

Ол күні күн бұлт, жел Бурабай жақтан және аздап сіркіреп тұрған жаңбыр бар еді. Бұлт түріне қарағанда кешке қарай ақ жаңбыр боп кету қаупі бар.

Қыр асып, атының басын тежеп, елірген атты еріксіз шерте аяңдауға түсіргеннен кейін, Бүркітбай алқынған сықылданды. «Аттанарда қымызды бекер осынша кеп ішкен екем, жүрегім көтеріліп кетпесе не қылсын?» деп ойлады ол.

Атты біраз аяңдатып, езі тыныстағандай болғанмен жүрегінің қобалжуы басылған жоқ. Құсқысы келгендей өрекпіді де отырды. «Апыр-ай, бұл несі?»

Жан-жағында адам көрінбей, өрекпіген жүрегін баса алмай келе жатқан Бүркітбайға Асқардың қоштасқанда айтқан сөзі түсті.

«Бүркітбай!–деген еді Асқар оған айрыларда, қоштасып тұрып.– Сен сырыңды айтпай «етіп барасың. Сыр айтпадың деп менің саған істер қастығым жоқ және ол қастық, шынымды айтқанда, қолымнан келмейді де. Мен сенде ар-ұят, жігітшілік намыс жоқ деп ойламаймын. Ол сенде бар. Бірақ сен күнің, үшін кейде арыңа ауыр тиетін іске кірісесің. Ботагөз туралы сен шыныңды айтпай барасың. Айт, деп мен енді саған жалынбаймын да. Жалынғанмен айтпасыңды көріп отырмын, Тұяқ балаларының түгел «ұры» болуында бір мән бар ғой деп ойлаймын. Ботагөз туралы да сен маған өтірік айттың. Осында бір мән бар. Жалғыз жанын, бар жігітсің. Ар-ұятына тапсырамын. Қайтарда тағы соғам. Қазір, айтпағанмен, егер иненің жасуындай ұятың болса, сен менен қайтқанда сыр жасырмауға тиістісің!»

«Рас айтам!» деп сыр бергісі келмеген адам сықылданса да, Асқардың бұл сөзінің әрбір қарпы Бүркітбайдың арына инедей қадалып, жанын удай ашытты.

Қыз алып қашу Бүркітбайдың өміріндегі ен, бір қызық ісі еді. Сол маңайда қыз алып қашатын кісі болса, Бүркітбайды ертіп апармайтыны болмайтын. Қыздың үй ішін байлап тастау, қарсыласқанын сабау, қызды үйден сүйреп алып шығу, салт болса алдына өңгеріп алу, арбалы болса өзі құшақтап ұстап отыру – Бүркітбайға аң аулағандай қызық көрінетін.

Итбайдың тапсыруы бойынша, Ботагөзді алдағы түнде алып қашуға шыққан Бүркітбай бұл жолы бұрынғысындай құмарлана қойған жоқ. Ар-ұятына тапсырып кеткен Асқардың сөзі есіне түскенде – жүрегі батылдықтан айни берді.

«Енді не істеу керек?» деген сұрау тұрды оның көз алдында.

Ар-ұяты оянған Бүркітбай біраз ауыр ойға шомылғаннан кейін, денесі күнәдан тазарғандай боп, «бұл қызды осы зорлықтан құтқарсам қайтеді?» деген ойға келді. «Құтқару керек!»–деді ол дауысы шығып.– Бірақ қалай құтқару керек?»

«Қалай құтқару» торынан бұлқынып шыға алмай келе жатқан Бүркітбайға тордың, қыл бауларын бір уақытта біреу кеп үзген сықылданды.

«Ол кім?»

– «Ол – Амантай».

Жуырда «Амантай қашып кетіпті, мекені Бурабай тауының қалың қарағайының ішінде» деген қауесет шыққан. Аттанардан бір күн бұрын Бүркітбай Итбайға бұл қауіпті айтқанда:

«Уа, қойшы!– деген Итбай,– бұрын мұндай емес ең, саған бұл қорқыныш қайдан сап боп жүр? Әлде қызды алып қашуға барғың келмей ме? Қорықсаң барма!»

«Жай айтам,– деген Итбайдың зілді қарасына шыдай алмаған Бүркітбай,– мен қыз алып қашудан қашан бастартып ем. Жүз Амантай жолда тұрса да, жалғыз өзім әкелейін».

«Әй ерім, солай деші!» деген Итбай арқаға қағып.

«Сол Амантайға хабар айтсам қайтеді?– деп ойлады Бүркітбай,–онда кінә менен ауады. Кеше айтқам деймін. Егер Амантай қызды арашалап алып қалса, мен бір қарғыстан аман болар ем. Естісе-ақ Амантай жанын салады. Қызды одан басқа қорғар кісі жоқ. Асқардың да қорғауға әлі келмейді. Ендеше, Амантайға қалай хабарландырам?»

«Лесник Березкиннің үйіне түсіпті деген сөз бар еді,– деп ойлады ол,– жолда ғой, соға кетейін. Мүмкін расын айтқызармын?»