Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Осы ойдан кейін Бүркітбайдың өкпесі қысуды қойды. Кеудесін кере демін еркін алды. Әлгінде бетке түкіргендей боп тұрған жаңбыр, енді күнәңнен арылдың дегендей басылды. Мана денесін қорғасындай ауырлатқан ой, енді денесінен түскендей боп, таң асқан аттай бойы жеңілденіп сергіді. Сондықтан, ол атты тебініп жіберіп, Березкиннің үйіне шоқытып тартты да кетті.

Жолдан азғана .бұрыстығы бар Березкиннің үйіне Бүркітбай жетіп кеп, терезесінен:

– Әй тамыр, шығып кет!– деп айқай салды.

– Не керек?–деді Березкиннің әйелі Марфа шығып.

– Обияшик қайда?

– Бурабайға кетті.

– Неге кетті?–деді Бүркітбай орысша «әкеттіге» түсінбей.

– Урядник әкетті.

– Урядник неге әкетті?

Марфа сөйлескісі келмегендей үйіне қарай жүре берді.

«Мынау неге томсырайып жүр?–деп ойлады Бүркітбай ішінен.– Өзі жылаған-ау деймін, зады, көзі ісіп кеткен және қып-қызыл».

Қақырынған дауысқа Бүркітбай жалт қараса, 15-тер шамасындағы бала екен, орыс.

– Саған кім керек?–деді бала таза қазақ тілімен.

– Обияшик.

– Оны урядник алып кетті.

– Неге?

– Қашып жүрген қазақ, үйіңе келді, сен тықтың, тауып бер дейді.

– Кім ол қашқан қазақ?

– Білмеймін.

Жасырғанын кескінінен сезген Бүркітбай баланы алдағысы келді. «Егер Амантай болса кескіні маған ұқсайды, мен інісі едім дейін!» деп ойлады ол.

– Сен мені білемісің?– деді Бүркітбай балаға, атынын, жалына таянып, еңкейіп.

– Жоқ.

– Білмесең мен сол қашқан қазақтың інісімін. Әдейі жасырынып біле келіп ем.

– Но!– деді бала күдіктене қарап, сенбеген дауыспен, кетуге айналып.

– Менің кескініме қарашы!–деді Бүркітбай, баланы жауырынынан ұстап жібермей,– ұқсаймын ба мен, сол қазаққа?

– Ұқсайсың,– деді бала, Бүркітбайдың кескініне қадала қарап тұрып.

– Енді не, сенбей тұрғаның?

Бүркітбай балаға Амантайдың, кескін-кейпін, ұсталған себебін айтып еді, баланын, көмейі босай қалды.

– Айт, жасырма, маған керек еді, әдейі іздеп келдім,– деді Бүркітбай балаға шұқшиып.

Баланың балапанның қауырсынындай қатпаған қайраты Бүркітбайдың арбауына шыдамады. Бала шынын айтып қойды.

– Білем,– деді бала аздан соң, «бұл сөзді неге айттым?» деп өкінгендей бетінде қан ойнап.

– Анау күні келгенін өзім де көргем,– деді Бүркітбай балаға,– сіздің үйге онда қонып кетті ғой, мен өзім осы араға әкеп салып қайтқам. Кеше, не бүгін келмек еді, осы араға. Келді ме?

– Келген жоқ.

– Келем деді ме?

– Жоқ.

– Ендеше, олар жақын жерде, осы маңда боламыз деп еді. Сен мені сонда алып бар.

– Мен білмеймін.

– Білесің сен. Маған сені біледі деген, ақша берем өзіңе. Жүр, алып жүр!

– Білмеймін!–деді, не қыларын білмей сасқан бала.

– Ендеше, маған түсіндіріп айтып жібер. Жатқан орнымызды сен біледі деген. Өзім тауып аламын. Жобасын айтсаң, ақша беремін.

Бүркітбай қалтасынан күмәжнигін алып үш сом суырғанда, бала ақшадан қорыққандай қашайын деп еді, Бүркітбай жауырынынан ұстай алып жібермеді. Бала тырмысты, жылауға айналды.

Бала шынын айтпайтынын көрген Бүркітбай, енді қорқытқысы келді. Ол арада Березкиннен басқа естияр еркек жоқ. «Ағаштың ішіне алып қашып кетейін,– деп ойлады Бүркітбай,– азар болса бақырар. Қуатын кісі жоқ, онда маған не істейді?»

Сол ойға келген Бүркітбай «айт шыныңды!» деп баланы қыстап, бала айтпаған соң қарулы қолымен баланы жерден тулақтай жұлып алып, шапшаң, атпен үйдің сыртындағы қалың ағашқа шоқытып кіріп кетті. Көтере жөнелгенде баланың дыбысы шығып еді:

– Өлтірем!–деді Бүркітбай ағаштың қалын, ішіне кіріп алғасын,– шығарма дыбысыңды!

Бала Бүркітбайдың, кескініне қараса, түсі өте суық екен.

– Жыламасаң тимеймін,– дегесін, зәресі ұшқан бала, тым-тырыс қоя қойды.

Баланы біреу алып қашқанын көрген Марфа үйінен бақыра шығып еді, қайда кеткенін таба алмай, «Сашка-а!» деп ағашты жаңғырықтырып, айқайлап сол маңда жүрді.