Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

– Неге әкелмедің?– деп мазасын алды.

Бұл өкініш жанына батқан Темірбек алтын заводына бара, артель бастығына: «тағы да жібер!» деп өтініп еді, анау:

«Кеше неге әкелмедің? Істегің келмесе артельден шық, әйтпесе, күнде қыдыруды өзгелер көтермейді» деп, рұқсат етпеді.

Артельден шықса күн көруі қиынға түсетінін біле тұра, Темірбек шыдай алмады. Бір таныс адамына жалынып-жалбарынып атын сұрап алып, артельдің бастығына:

– Шығарсаң да амал жоқ, барып қайтам,– деп жүріп кетті.

Темірбектің алып күшіне, адал қимылдауына қызыққан артель бастығы үзеңгіге аяғын салғанша «шығарамын!» деп қорқытып, аттанған соң:

– Енді тезірек барып кел!– деп, рұқсат берді.

Күндіз жұмыстан қалжыраған Темірбек бір ұйқтап алып, таң қараңғысында аттанды. Жолшыбай оның ойын улаған нәрсе–«Айбала не күйге ұшырады?»

Ақсақсары тауының асуына ол таң біліне жетіп еді, жолда Бүркітбай мен Ерғазы кездесіп, өте шықты.

Темірбек бараққа жеткенде күн шашырап шыға бастап еді, атын барақтың алдындағы діңгекке байлап, барақ ішіндегі Айбала жатқан жерге жетіп барса, бетін ескі шапанмен жапқан Айбаланың қасында екі-үш әйел томсарып отыр екен.

– Балтабектің қатыны осында ма?– деді Темірбек, беті жабулы Айбала екенін, я емес екенін білмей.

– Осында. Өзің кім боласың, шырағым?–деді бір кемпір.

– Балтабектің інісі едім.

– Әнеугі келген жігіт қой,– деді бір әйел, күбірлеп.

Кемпір Темірбектің кескініне ойлы кескінмен үңіле аз қарап тұрып:

– Жеңгеңді бердік, қазаның қайырын берсін, шырағым!–деді күмілжи сөйлеп.

Кенеттен естіген жамандық хабар ақылына тез қона қоймағандықтан ба, болмаса нашар жатқанын көргесін көңілі суығандықтан ба, әйтеуір, Айбаланың өлу хабары оған шу дегенде онша әсер ете қойған жоқ.

– Ботагөз қайда?–деп сұрады ол.

– Сол бала мана шығып кетіп еді, әлі келген жоқ. Білмейміз қайда жүргенін.

– Қайда кетіп еді?

– Далаға шыққан. Мына жеңгесінің жаны шығуға жақындағасын, қорқар деп алдап шығарып жіберіп ек.

– Содан бері қайда жүр ол?

– Білмейміз, бейшара баланың қайда жүргенін әлде жұмысқа кетіп қалды ма екен?

– Қой, неге кетсін, кетем деген жоқ та, айтпай кете ме?–деді бір әйел.

– Кетпесе қайда жүр? Биенің бір сауымы болды ғой,– деді кемпір.

Айбаланың өлу хабары удың уытындай Темірбектің денесіне шыжымдап жайылып, бір кезде оның барлық денесі өртке шалынғандай дуылдай бастады. Бірақ ол жайшылықтағы сыр бермес мінезінен бұл жолы да айрылмады.

– Ботагөзге не болды?– деді ол іші өртеніп тұрып.

– Білмейміз,– деді әйелдер.

Демін ышқына алып, қатты күрсінген Темірбек далаға шығып, әркімдерден сұрау салып еді, Ботагөзді ешкім көрмеген екен. «Бойнаға неғып кетіп қалады?» деп ол, атына міне сала, барып сұрау салып еді, онда да жоқ.

«Бұған не болды?» деп таңданған Темірбек, бараққа кеп тағы сұрау салып еді, барақ ішінде бір әйел мынадай сөзді айтты:

– Таң қараңғысында дәретке шығып сайға қарай бара жатыр ем, пар атты арбаға біреулер бір адамды басып салып, алып қашып кетті. Кім екенін білмедім. Сол болмаса.

«Пар атты» дегенде, Темірбектің есіне қарсы жолыққан Бүркітбай мен Ерғазы түсті. «Олардың арбасында Ботагөз жоқ еді ғой?» деп ойлады ол.

Түске шейін сұрау салып, еш жерден Ботагөздің хабарын біле алмаған Темірбек Айбаланың сүйегін арбасына салды да, қайғы мен ыза араласқан қара түнекті кескінмен үйіне қайтты.

Жолшыбай оның көз алдынан елестеп кетпеген екі нәрсе: Ботагөз бен балтасы.

Балтасына оның тез жеткісі келді. Балта оған: Бурабайдың бойындағы бар орманды отайтын, бар тасты талқандайтын, сүйтіп Ботагөзді ұрлаған адам қайда жасырынса да таппай ,қоймайтын қару сықылды көрінді.

«Балтама тез жетейін!»–деді ол, атын айдай түсіп.

ҮШІНШІ ТАРАУ

БАС КЕСКЕН БАЛТА

1