Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Бейпіл сөзді, баланы қарғауды білмейтін Ұлберген бір-екі рет қыңқылдағанмен, Темірбек қозғала қоймағасын, ішінен тынып, Ботагөз туралы мазалауын доғарды. «Жаман шірік неме!– деп сөкті көршілес жұмысшылар, Темірбектің бұл қылығын көріп – ынжық, жасық туған!.. Мұнда сүйек жоқ... намыс жоқ... аузын буған өгіз...» Темірбек жұмысқа ерте кетеді, кеш қайтады. Үйіне келсе шешесінің тым болмаса көңілін көтеріп кеңеспейді де, асын ішеді де, теріс қарап жатып қалады. Оның іштен таусылып жүргенін сезген Ұлберген, біраздан кейін «өзі қажып жүрген сорлыны қажытпайын» деп, ол кете жылағаннан, қашан жұмыстан келгенше жылайды да, оның келе жатқан дыбысын естіген соң көзін сүртіп, жылағанын сездірмейін деп, асын даярлай бастайды. Жылай-жылай әрі қызарып, әрі ісіп кеткен шешесінің көзіне Темірбектің көзі түссе өзегі өртенеді. Сонда да үндемейді. Темірбектің үйіне келе, қолы боста ермегі – балта қайрау. Заводтың дүкенінен сатып алған, темірі жұқа, жүзі жалпақ ақ балтаны ол ұйықтаса да басына жастап жатады да, тұрса жүзін бармағымен сипап көріп, ұстарадай қылпылдап тұрған балтаны күнде бір рет «мұқалып қалды ма» дегендей, қайрақпен сипап қояды.

«Бұл балтаны қайтеді?» деп ойлайды Ұлберген.

– Апа,– дейді ол күнде жұмысқа барарында,– балтаны қинамағайсың. Бірдеме шабамын деп ала көрме! Біреу сұраса берме!..

– Жаман балта бар ғой, қарағым,– дейді Ұлберген,– алмаймын. Кімге береді дейсің.

Осындай көңілсіз кештің біреуінде жұмыстан келген Темірбектің шайын бергелі Ұлберген қара көлеңке үйдің ішінде күйбеңдеп жүр еді, есік ашып екі кісі кіріп келгенде:

– Апа!– деген Ботагөздің даусы құлағына сап ете түсті.

«Апа!» деген дауыс Ұлбергенге найзағайдың оғы сықылданып, бойының бар қуатын алып, Ұлберген қолына ұстаған шәшкенің сандықшасымен етпетінен түсе құлады. Шәшкелер қирап қалды.

– Апа!– деді Ботагөз құлаған шешесінің басын сүйеп.– Мен ғой, апа!.. Ботаң!.. Қорықтың ба, апа!.. Есіңді жинашы, апа!..

Басын көтергеннен кейін бетіне тақаған Ботагөздің ыстық лебі Ұлбергеннің әлсіреген денесіне жан беріп, талықсыған жүрегіне ыстық қан жүгіртіп бойын сергіткендей болды.

– Сәулем, құлыным, Ботам!..– деді Ұлберген әлсіз дауыспен,– көзіңнен айналайын!.. Өзіңнен айналайын!.. Құлыным!..

Есін жинаңқыраған Ұлберген «апалаған» және біреуге көз қырын салып еді – Асқар сықылданды.

– Мынау, Асқаржан ба, жаным-ау!– деді Ұлберген көзін кеңірек ашып.

– Ия, апа!..

– Қалқам-ау, денің сау ма?..

Темірбекті әуелі күңгірт үйден абайламаған Асқар артынан көзі түсіп амандасты.

Тағдырдың дауылы әр жаққа ұшырған ұяның табысқан тату құстарының қуанышына ұзақ ортақтасуға Асқарда уақыт бар ма!..

Ботагөзбен қосылуына Ұлбергеннен де ерік алған Асқар со күні жүрем дегенмен, ана рұқсат еткен жоқ. Және кетіп қалуға болмайтын да бір жағдай туды, ол жаңа қосылған жас жардың магниттей тартқан ыстық құшағы ғана емес, шектен шыға қуанудан ба, не денсаулығының кемдігінен бе,– Ұлберген Ботагөзді көргелі талықси берді. «Өліп кете ме» деп қорқыныш туды үй ішіне. Сондай жағдайда Ботагөз кете ала ма, ол кетпесе, Асқар кете ала ма!

Ол күні қонған Асқар Ұлбергеннің халі ертеңіне де ауыр болған соң, «алаңдамаңдар, балалар, маған бола жолдан қалмаңдар!» деп ана қайталай рұқсат бергенмен, Қызылжардан оралғанша қала тұруға Ботагөзді көндірді де, ымырт жабыла аттанбақ болды. Асқар Ұлбергенмен қоштасып, тысқа беттегенде Ботагөз ере шықты. Олар босағадан аттай, Ұлберген де шықпақ боп, төсегінен қозғалып еді, денесін көтере алмады.

– Жатсайшы, апа! Қайда барасың!– деді Темірбек.

– Далаға! Сүйеп жіберші, Теміржан!

Темірбек қолтығынан сүйеп әрең, тұрғызған Ұлберген тәлтіректеп басып, сыртқа жөнелді.

– Ал, Бота!–деді Асқар тысқа шыға!–Қоштасамыз да енді, әзірше? (Ботагөз төмен қарап үндемеді.) Табыстырған тағдырға ризамын! Тек, лайымда, осылай қуанышпен көрісейік! Келші, мынандай тілеулі жолға аттанарда, құшағыма қысып қоштасайын!