Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

– Ел ақсақалдарының сөзін қимай, терезеден түсуін түскенмен, өмірде мұндай саспан!– деді Жампейіс, жасаураған көзін орамалымен сүртіп,– күндіз дело тұрған жерді көріп шығып, ұрлауға .келсем, есік алдында күзетші тұр екен. Ашпалы сыртқы терезенің біреуінің ілгегін күндіз әдейі ілмей кетіп ем. Тәуекелге бел байлап, терезе сыртынан басқышты қойып жіберіп, екі қабат үйдің үстіңгі қабатына өрмелеп шығып, жалма-жан күршегі ашық терезені тартып қап ем, ашылып кетті. Үйге сып беріп қарғып кіріп, сіреңкені тартып жіберіп, делоны қолтыққа қысып, ашық терезені жабуға әлім келмей, басқыш-масқышты қойып, тұп-тура жерге домалай қарғыдым. Терезе алдындағы жұрт жүретін тақтайға етпетімнен түсіп ем, мұрным бұзылып қала жаздады. Оған қарамай жыттым. Бір жақсысы – жан көрген жоқ. Өзімде зәре қалған жоқ. Енді дүниенің алтынын берсе ол істі істемеспін деп ант ішіп ем...

– Жоқ, сен тағы ,бір ерлік көрсет!

– Апыр-ай, білмеймін, Ержан...

– Білмейтін дәнеңесі жоқ. Менің екі дүниедегі тілегім болсын...

– Өлімге бар деген тілек бола ма? Мынауың өлім ғой.

– Сонда да... сұрағаныңды ал! Ашып айтайын: мендегі күміс ер-тоқымды сұрап ең ғой. Бермей көңіліңді қайтарып ем. Онымды кеш. Сар бауыр атты қоса берейін!..

– Апыр-ай...

– Түк апырайы жоқ. Сенің қолыңнан келеді. Екі дүниеде ұмытпаспын. Мен де тірі адаммын ғой, бір күніңе керек болармын.

– Жарайды!– деді Жампейіс ұзақ уақыт жер шұқылап ойланып отырып.– Болсын. Ұрлап әперейін. Атың да, ер-тоқымың да езіңде қалсын. (Ержанды сөйлетпей бөгеп.) Пара алатыным рас, бірақ мен көрсе қызар, боққа жығар емеспін. Бір еңбегімді саған сатпаймын. Есіңде болсын онымен бұл жігіттің соңынан қуғын қалады деп ойлама!.. Бұл анау-мынау емес. Көптен қуғында жүрген жігіт. Мұның соңына түскелі бес-алты жыл болды. Бұдан құтылғанмен бір жерде ұсталмай қоймайды. Оның манағы суреті жайылмаған жер жоқ.

– Не істе дейсің онда, бұл жігітке? Сенен артық ақыл табатын кісі жоқ қой.

– Ақмола облысынан оған кету керек.

– Қайда барады?

– Кәзір қазақтың оқыған жігіттері тіленіп, солдатқа алынған жігіттерге бастық боп кетіп жатыр. Соған барам десе, үйез бүгін қағаз береді.

– Үйез ұстамай ма, оны? Сурет оның қолында жоқ па?

– Уа, қайдан білсін үйез!.. Біз сорлы ғой көрімпаз. Ол керсе де танымайды.

– Онда жақсы екен.

– Әңгіме былай болсын: жігіт үйезге кіріп, паспорт алып, майданға кететін болсын. Содан кейін мен үйезге: бұл жігіт елде соғыста өліпті деген хабар апарайын. Үйезді сол хабар нандырғансын, деланы ұрлап алып, жігіттің көзінше күйдірейін. Содан кейін іздеу қойылады. Әйтпесе, мұны таппай қоймайды.

– Құлдығың кетейін, осылай істесең!– деді Ержан Жампейістің қолын ұстап қысып,– не дейін саған! Айтқаныңды істе. Содан кейін мені бір сына!

5

Таңертеңгі асын ішіп, Асқар, Ержан, Ботагөз үшеуі Қызылжарға жүргелі дайындалып жатыр еді, кескіні таныс бір жігіт кіріп келді.

– Мен сені қайда көрдім?– деді Асқар, жігітке амандасқасын.

– Амантайдың қасында көрген шығарсың.