Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Жасасын, революцияшыл жұмысшы табы!

Жасасын, революцияшыл халық пен көтеріліске шыққан армия!

Россия социал-демократ жұмысшы партиясының Орталық Комитеті»

Көтеріліс жасаушылар мен полиция арасында қандай үлкен жанжал болғанмен, кейде баррикаданың екі жағынан революцияшыл халық пен патша айдап салған жалдама әскердің арасында қырғын соғыс болғанмен, талай ауыртпалықты басынан кешіргенмен, Асқар екі нәрсені қолына берік ұстады: біреуі – төрт бұрышты фанер тақтайға желімдеп алған жоғарғы манифест, екіншісі – винтовка.

Февральдың жиырма жетісі күні Петроградта құрылған жұмысшы және солдаттар депутатының Советі (Совдеп), сол күні кешке бірінші мәжілісім құрды. Ол мәжіліске Булатовқа еріп барған Асқар да қатынасты. Николайдың тақтан түскенін, орнына ағасы Михаилды ұсынғанын, буржуазия партиялары болашақ үкімет туралы Николаймен саудаласып жүргенін, революцияның жаршысы социал-демократияның большевиктер қанаты ғана екенін Асқар осы мәжілісте естіді.

Мәжілістің күн тәртібіне қойылған мәселенің біреуі – майдандағы солдаттар арасына империалистік соғысты азамат соғысына айналдыру туралы үгіт жүргізу еді. Совдептің бұл жөніндегі қаулысы: Минскідегі Михаил Васильевич Фрунзеге арнаулы кісі жіберіп, хат жазу.

Хатты Булатов әкететін болды.

Майданға алынған қазақ жігіттерінің халі туралы Асқардың қысқа информациясына Совдептің берген ақылы: майданға тез барып жігіттерді жеріне қайтару, жеріне қайтатын жігіттерге жергілікті Совдептерді қолдауды, Совдеп ісіне белсене қатынасуды тапсыру.

Осы тапсырмаларды орындау үшін Асқар мен Булатов сол күнгі поезбен жүріп кетті.

Петроградтан сөтке жарымда жететін Минскіге Булатов пен Асқар жеті жүнде зорға барды. Жолшыбайғы поезд өз уақытымен жүруден қалған. Ерсілі-қарсылы ағылған поездардың бәрінде де лық толған солдат. Паровоздардың, вагондардың қабырғасына іліп қойған: «Жойылсын патша!» «Бітсін соғыс!» «Жасасын революция!» «Жасасын бостандық!» «Жасасын барлық елдің еңбекшілерінің туысқандық бірлігі!» деген ұрандар. Солдаттардың лебізінде революция өлеңдері. Революция ұрандарына, революция өлеңдеріне дүние лық толып, қазанына сыймай тасып, төгіліп жатқандай.

– Қайда барасыңдар?–деп сұрағанға:

– Қайтып барамыз!–деп жауап береді солдаттар.

– Қайда қайтып барасыңдар?– деп сұраса:

– Жерімізге!–дейді.

– Сендерді кім босатты?– деп сұраса:

– Өзіміз!– дейді.

– Бастықтарың рұқсат етті ме?– деп сұраса:

– Рұқсатына қарағамыз жоқ!– дейді.

Петроградтан аттанғанда, «солдаттар әлі түк сезбей Германия әскерімен аңдысып, окопта «тиыш жатқан шығар?–деп ойлаған еді Асқар,– біз революция хабарын алып барғанда қалай қуанар екен?» деп ойлаған еді ол. «Өзіміз апара жатырмыз» деген революция, сұрапыл дауылда тасыған теңіздей, толқыны аспанға шапшып, алдынан шыға келгенде, Асқар қайран қалды.

Асқар мен Булатов Минскіге барса, онда да Совдеп құрылған. Бастығы Михаил Васильевич Фрунзе. Бірақ Фрунзенің өзі Минскіде жақ екен. Майданға кеткен.

Булатовпен Минскіде айрылып, Асқар Столбцы станциясына барса, қазақ жігіттері жұмыстарын доғарып, алда не боларына құлақ түріп қана тым-тырыс жатыр екен. Асқар барғанша олардың оғаш істері: маңайларындағы астық, кездеме складтарын талап бөлісіп алыпты. Майданды жиектей созыла жатқан қазақ жігіттерін Асқар бірнеше күн аралап, патшаға соғысқа қарсы үгіт жүргізді. Осылай аралап жүргенде оның білгені: патша түскенін қазақ жігіттері шала-шарпы естіген. Патшаның түсуін әркім әртүрлі ғып айтқан. Солардың ішінде Асқардың қызық көріп тыңдағаны үшеу:

Біріншісі – «Асқардың өзі барып, өз қолымен түсіріпті» деген әңгіме. «Осындай бір қауесет шықты, рас болса қалай түсіргеніңді, кәне, айтшы!» деген сұрауларды Асқар өз құлағымен естіді.

Екіншісі – «Патша ол заманда ит терісіне мөр басып солдат алмаймын деп қазаққа ант берген екен. Сол антын бұзып, қазақтан солдат алғасын ант соғып, тағынан түсуге сол себеп бопты» деген әңгіме.