Орынбордағы жиылыстың қаулы-қарарын алашорда газеттері жариялап жатты. Ол қаулы-қарарлардың байшыл-ұлтшылдық, сарында жасалғандығын әшкерелеп, Совдеп газеттері шықты. Совдептің жиылыстарында да алашорданың қаулы-қарарлары сөз боп, кертартпалығы, революцияға, халық тілегіне қайшылығы айтылып жатты. Бұл сіздерге Ботагөздің құлағы қанды. Оның үстіне Асқардан келген хаттардан да алашорданы жамандау аз болған жоқ.

Орынбор жиылысына кеткендер қайтып оралғанша қар кетіп, көк шықты; ағаштар жапырақтанды. Орынбордан келе Сарыбас Ботагөзді тағы да айналдырды, тағы да жолығуын өтініп хат жазды.

Қар кетіп, жер қарая, Ботагөздің бір дағдысы: күн сайын Темірбек пен Бүркітбайдың қабырларына бару еді. Қабыр қалын, ормандағы мұсылмандар зияратында. Ботагөз қабыр күзетшілеріне сөйлесіп, жас қабырдың маңына ағаш, гүл ектірді. Кешікпей орнатқан жас ағаштар жапырақтанды, гүлдер шешек атты. Жас қабырларға осындай көрік берумен қанағаттанбай, Ботагөз тасшы тауып алып, Темірбек пен Бүркітбайдың аты-жөндерін тасқа қашатты да, екі қабырдың аралығынан орнатты.

Бір күні Ботагөз Совдепте күндізгі қызметін атқарып боп, пәтеріне кеп тамақтанды да, күндегі дағдысымен қабырға жөнелді.

Ботагөз аурухана бақшасын айналып, қабыр жақ шеткі бұрышына өте бергенде, бұрыштың екінші қабырғасынан біреу қақырынып қалды. «Бұл кім?» дегендей Ботагөз жалт қараса, Сарыбас.

– Саламатсыз ба, Ботагөз?–деді Сарыбас қолын ұсынып (Ботагөз қолын берді).– Тағдыр деген тамаша-ау, ойда жоқта бізді кездестіруі-ай, шіркіннің!

– Өкінішіңізбе, бұл?– деді Ботагөз қолын алып.

– Жоқ, Ботагөз, қуанышым? Неге өкінем? Көптен бергі тілегім емес пе, бұл! Жолымды тосты деп ойламаңыз, имандай шыным: қырда туып, қырда өскен адаммын; жаз шығып, жер көктеген соң, қырдың баласы қалаға сыя ма? Күнде осылай, қаладан далаға шығып, көкірек кере дем алатын әдетім еді. Бүгін осы жаққа бірінші шығуым еді, тағдыр сізге кездестірді. Мұнысы – әділдік. Енді, ұят та болса, жан сұрасамыз ба: жол болсын? (Ботагөз үндемеді.) Әлде, мен сізге бөгет болдым ба?

– Мен сізге бөгет болдым ғой деймін.

– Неге?

– Саяхатқа шыққан адамның жолы жалпақ.

– Сіздің жолыңыз ше?

– Менікі сүрлеуленген дағдылы жіңішке жол. (Ботагөз күрсінгендей болды.)

– Қандай, қайда?

– Қабырға!

– Қабырға? Қабырға!.. Қабыр!..– деді Сарыбас дауысын құбылтып, түсінбегенсіп. Ботагөз үндемеді.– А... білдім... Жаңа ұқтым!..

– Ұқсаңыз сізге ұлықсат. Хош болыңыз.

Ботагөз жөнеле берді. Ботагөзді бұлай келмес деп ойлайтын Сарыбас, оның мынадай иінің жұмсақтығынан дәмеленді, оны бұрын қатты мінезді қыз деп санайтын ол, бұл жұмсаруын, хаттарынан шыққан нәтижеге жорыды.

– Ғафу етіңіз!–деді Сарыбас, Ботагөздің артынан ере сөйлеп,– егер ұлықсат етсеңіз, мен сізді ұзатып келейін.

– Рахмет, өзім де барам. Күнде барып жүрген орын.

– Жоқ, енді, сіз ренжімеңіз. Сізді бұлай жолықтырмағай ем, ал жолыққан соң жалғыз жіберуім адамшылығыма мін болады. Сізге серік болудан басқа ойым жоқ. Баратын жеріңізге апарып қайту борышым!

Тоқтамаған Ботагөздің рұқсатына қарамай, Сарыбас қатарласа жөнелді.

Қабырдың бақшасына жеткенше олар берекелі сөз сөйлескен жоқ. Сарыбас жалпақтап ол-пұлды айтқан болады, Ботагөз оған салқын, сараң ғана жауап береді.

Қабырды айнала кең қоршаған кірпіш діңгекті, тамыр торлы шарбақтың ішінде, қабыр араларында өскен орман өте қалың еді. Жол қабырлардың арасымен жүреді. Темірбек пен Бүркітбайдың қабыры бір жақ түкпірде, жолсыз шытырманның арасында.

Қабыр орманына кіре, Ботагөздің көңіліне Сарыбастан қауіп пайда болды. «Сақ бол!» деген еді оған Совдептегі жолдастары, «жауларың қапыңды тауып өлтіріп кетпесін!» «Осы Сарыбас, ойда жоқта қалай кездесті?– деп ойлады Ботагөз, жолдастарының сақтандыруы есіне түсіп,– бұл мұнда неге еріп келеді ?»