Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Н...ға келе Ботагөздің жүдеу көңілін көре, Асқардың езіне де: «бала жақсы ғой, бірақ мынадай тар кезеңде тұр- ған шақта, бала Ботагөздің не ажалына, не бейнетіне себеп болмаса қайтсін!– деп өкінді ол,– егер бала болмаса ғой, саяси халдың қай жағдайын болса да көппен бірге кереді!»

Ботагөз бен Асқар бір-біріне үнсіз төне қарағанда, екеуінің де ойында осы уайым отыр еді.

– Ойпырай, ішім!..– деген сөз шығып кетті, кеудесін алақанымен баса қойған Ботагөздің аузынан.

Ол Асқардан ұялайын деп еді, бұрағандай болған іш ұятты елетпеді, оның кескіні тыжырыла түсті.

«Толғақ па?» деген ой кеп кетті Асқарға.

Аздан кейін Ботагөздің тырысқан қабағы жазылып, Асқарға тақала отырып, еркелегендей басын кеудесіне сүйеп, бетіне көзін төңкере қарады. Асқар осы кезде күшене жөтелді.

– Күркілдеп жөтеліп кеттің,– деді Ботагөз,– тымауратқаныңа қарамай қызметті күндіз-түні істейсің. Түнде денең қызып шығады. Воспаление легких болып қалуың мүмкін, бүгін үйден шықпай, дәрігерге көрінсең қайтеді?

– Сағат қанша?

– Тоғыз.

– Көп ұйқтап қалған екем. Жастыққа басым тие денем жіпсіп еді, ептеп бойым жадырайын депті. Түнде денем құрыстап, әрі қызып, тұла бойым дел-сал болып, ауырып қалармын деп қорқып ем, градусник қайда?

Ботагөз градусникті алып берді.

– Температурам нормальный екен,– деді Асқар, қолтығына қысқан градусникті аздан кейін алып,– түнде отыз тоғызға барып еді. Шай даяр болса ішейін де кетейін.

– Шай даяр. Бірақ бүгін денеңді күт, барма дедім ғой.

– Ботажан, болмадың ғой, оқасы жоқ, бүгін байқасам байқайын, шай ішкесін Дәрібай фельдшерге барып келші көрініп рецепт алайын.

– Жарайды.

– Есіктен кірген кім, білші!– деді Асқар.

Ботагөз ауыз үйге шығып газет пен хат алып кірді.

– Хат қайдан?

– Кенжетайдан!– деді Ботагөз қуанып.

– Қойшы!

– Рас.

Денесі әлі де жіпсіп отырған Асқар, жатпастан хатқа қолын ұсынды. Ботагөз хатты ашты да, Асқардың қасына отырды. Екеуі бастарын тақасып отырып, хатты құмарланған дауыспен оқып шықты.

«Ардақты бауырларым: Асқар, Ботагөз, Балтабек!– деп жазыпты Кенжетай.– Сендерден кептен хат алмағансын қорқып жүрмін. Осы хатты алған соң тұрмыстарыңды, ол арадағы Совдептің хал-жайын айтып хат жазарсыңдар. Өз амандығыма келсем: денім сау, аманмын. Оқып жатырмын. 19 жылдың январына шейін оқуым бітеді. Тұрмысым жақсы. Оқуым біткесін-ақ, реввоенсоветтен сұранып, өзіміздің жаққа барғым келеді. Әскер білімін әзірге жақсы оқып келемін. Әрине біздің курста, бірыңғай әскери сабағы ғана жүрмейді, жалпы білім де береді, мысалы: орыс тілі, математика, физика, табиғат тану және саяси сабақ. Мен бұрын ауылдық мектепте ғана оқып, хат танырлық қана дәрежеге жеткен кісімін ғой. Жоғарыда аталған сабақтар, әрине, менің бұрын кездеспегендерім, сондықтан игеру оңай да боп жүрген жоқ, бірақ мойындаған істе адамның жеңбейтіні болмауға тиісті ғой, қиын болғанмен, сабақты мен де меңгеріп келем.

Менің аса көңіл бөлетінім саяси сабақ. Бұған дейін қанаушы тапқа кектенгенмен, оның табиғаты қандайлығын білмейтінмін. Енді, Ленин жолдастың еңбектерімен, Маркс және Энгельстің тісім бататын еңбектерімен танысып көрсем, «қанаушы», «қаналушы» деген біріне бірі қайшы екі тап көп ғасырлардан бері қатар жасап келеді екен ғой. Олардың тартысы да өздерімен бірге жасап келеді екен. Сол, пәлен ғасырға созылған таптық тартыстың түйіні біздің отанда Октябрь революциясымен шешілгенін мен жақсы ұққан сияқтымын. Сондықтан, егер бұған дейін бостандық күресін тар ұлттық мағынада ғана ұқсам, енді таптық мағынада ұққан сияқтымын. Коммунистердің кім екенін мен жаңа ғана айқын түсіндім, сондықтан бұл атқа ие болуымды өзіме бақыт деп санаймын және осы ардақты атаққа кір келтірмеуге жан-тәніммен тырысам...

Ардақты бауырлар! Сендерді сағындым. Әсіресе, Ботагөзді сағындым. Мен оны көрмегелі қашан!.. Есіме түскенде, көзіме жас алам.