Knigionline.co » Казахские книги » Ботагоз / Ботагөз

Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Книга «Ботагоз / Ботагөз» полная версия читать онлайн бесплатно и без регистрации

В романе «Ботагоз» повествуется о борьбе трудящихся Казахстана за свободу и равноправие. Произведение первое в казахской советской литературе, которое описало конфликт зародившийся в деревне и переросший в великую революцию под руководством Ленина. Народ Казахстана поднял восстание на волне революции в России, после столетий эксплуатации. В связи с июльским указом 1916 года народ взялся за оружие и показал свое мужество. Интересный сюжет о взаимоотношениях между людьми, о казахских революционерах, о их росте и контактах с русскими революционерами, уход руководства. В романе упомянуты люди из среды населения Амантай, Аскар.

Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов читать онлайн бесплатно полную версию книги

Алексейдің генерал Корниловпен байланысы болушы еді. Корнилов Қарқаралынікі, бұл Көкшетаудікі болғандықтан, землякпіз деп, екеуі 1913 жылдан танысып жақын боп кеткен. Оның қарындасы Елизавета Андреевна Кабановтың тұқымынан шыққан полковник Гаврил Кабановқа тиген, Кабанов 1917 жылы Жетісудағы атаман Анненковқа кетіп, соның помощнигі боп орналасқан.

Октябрь революциясына шейін Омбыда тұрған Алексей Кулаков, октябрьдің алдында генерал Корниловтан да, күйеуі Кабановтан да хат алды. Олардың хатта айтқан сөздері Алексейге ұнады. «Уақытша үкімет те, Совдеп те ұзақ тұрмақ емес,– деп жазыпты олар – монархия тез орнына отыруға тиісті. Монархияны орнына қою міндетін тарих орыстың монархистеріне, әсіресе, монархияға үлкен тірек болған казактарға жүктейді. Сондықтан біз де, сен де осы жұмысқа аянбай кірісуіміз керек».

Не істеу туралы олардың Алексейге айтқан ақылы – казачий станицаларға кетіп, казактарды алдағы болатын монархия өзгерісіне дайындау.

Бұл ақыл да көкейіне қонған Алексей, «қайда барам?» деп жақын адамдарына ақылдасқанда, олар Н... қаласына баруын мақұлдады. «Ол қаланың көпшілігі казактар,– деді ақылшылар,– және Кабанов, Баранов сықылды аталықты казактар көп. Сол жерге барып құралды күш ұйымдастыру керек».

Осы ақылмен Н... қаласына күзді күні келген Алексей, тез арада-ақ өзіне тілектестер тапты. Тез арада ол майданнан келген казактардан отряд жасап, өзі атаман болды. Оның көзге көрінер әскері 2-3 жүздей ғана болғанмен, шынында одан әлдеқайда көп еді. Кабанов, Барановтардың үйлеріне кеп тым-тырыс жатқан офицер балалары шынында жай жатқан жоқ. Олар тұрғын казактардың өзін ұйымдастырып, болашақ өзгерістің жобасын Алексеймен бірге құрысты. Сонымен, қысқасы, 1918 жылдын, июнь айында Сібірде болатын чехтардың өзгерісінің алдында Кулаков өзгеріске қаладағы тұрғын казактардың көбін даярлап болды. Сөз былай байланды: «Переворот болмақ. Қашан болатынын Алексей күні бұрын ұйымдасқан казактарға естіртеді. Ал, қимылдайық деген күні ұйымдасқан казактар ең алдымен үйлерінде пәтерде тұратын коммунистерді орын-орнында басып қалады. Әркім өз үйіндегіні өлтіріп, көтерілуге белгі ретінде шіркеу қағылғанда, түп-түгел көшеге шығады». Чехтардың өзгерісін Алексей күні бұрын естіді. Сондықтан өзгеріс күні жақындаған сайын ол аз ұйқтап, аз дамылдап,– революцияға қарсылық шараларын нығайта түсті.

Казачий отряд жалпы қауіп көрінгені болмаса, Совдеп Алексейдің бұл ісінің бірін сезген жоқ. Казачий отряд не қаруын тастап тарамай, не Совдепке бағынбай, не әкімшілікке таласпай, әскер ойынымен ғана шұғылданып тым-тырыс жатуы – олардың бір уақиғаны күтетіндігін өзінен-өзі көрсетті. Бірақ бұл уақиға не уақиға екенін уездік Совдеп түгіл, облыстық Совдеп те білмеді.

Әйткенмен казактардың соңғы кезде жүріс-тұрысы қауіпті бола бастағасын Совдеп сақтық істеп, көшеге күзет қойып, қалаға соғыс положениесін жариялады. Совдеп мүшелері казактардың, соғыс штабында не болып жатқанын тексеріп отырды.

Пәтеріне ерте кеп, жолға ерте шығуға атын даярлап, асын ішіп, төсекке жатқаннан кейін аз уақыт мызғыған Амантай әлденеге шошынғандай кезін аша түрегелді де, біреу жүргендей болды ғой деп терезеге барды. Терезе алдына бір түп тал өскен еді. Дала ала бұлттау бозамық екен. «Тал түбінде ешкім жоқ па?» деген оймен ол, үңіле қарап еді, кісі көрінбеді.

Енді ұйықтай алмайтын болғасын штабқа барайын деп киінді де, наганын беліне байлап үйден шықты. Көше тым-тырыс екен. «Көшедегі күзетшілер қайда?– деп ойлады ол, бірер квартал жүргесін,– күнде бұл кезде кешеде жүруге тиісті еді ғой?!»

Жүрегі әлденеменеге дірілдегендей болған Амантай бір кварталдан бұрыла беріп еді, бұрышта шоқиып жүресінен отырған бір адам көзіне елестей кетті.

– Қолыңды көтер!–деді Амантай отырған адамның ту сыртынан ептеп басып кеп, жақындап.

Перейти
Наш сайт автоматически запоминает страницу, где вы остановились, вы можете продолжить чтение в любой момент
Оставить комментарий