Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

– Ж-ж-жоқ!

– Таныстырайын: Досанова Ботагөз! Қаталаспасам, солай болар, сұлу келіншек?

– Сол-ла-ай-ммма?!.. Сөйлеңіз!–деді Мадияр.

– Жөнімді біліп отырсыз,– деді Ботагөз Мадиярға,– келген жұмысымды айтайын. (Ол аз кідірді.)

– Сөйлеңіз дедім ғой.

– Асқар туралы еді.

– Асқар?.. А-а-а!.. Я, ия, оның несі туралы?

– Көруге мүмкіншілігі болар ма деп келіп ем.

– Мүмкін қасында тұрғыңыз келетін болар!–деді Сарыбас,– оған ұлықсат әперуге болады.

– Көруге?–деді Мадияр, сүзіле қарап,– ха-ха!. Көруге! Болмас ол, жас ханым.

– Коммунисті «ханым» дейсіз, сіз де қызықсыз-ау, ашуланса қайтесіз?– деді Сарыбас.

Мадиярдың ойы қалжыңда емес, Ботагөздің өзін еркін ұстауында. «Досың да, дұшпаның да ер болсын» деген мақалды дұрыс санайтын Мадияр, жауының алдындағы Ботагөздің бұл қайратына іштей сүйсініп те тұр.

– Көруге болмаса, дәм беруге ұлықсат етіңіз?– деді Ботагөз.

– Болмайды, ханым.

– Ең болмаса, мұнда бар я жоқ хабарын және қашан сотталатынын айтыңыз!

– Он да не істемексіз? Адвокат жалдамақсыз ба?

– Құзғынбаевты жалдар!–деді Сарыбас,– айтпақшы, Құзғынбаев та абақтыда екен ғой, Асқармен екеуі күнде ақылдасып жататын болар.

– Ие, ие, ол солай!–деді Мадияр, Сарыбастың сөзіне елегізе қараған Ботагөзге,– біздің ауылда бір мақтаншақ айтатын еді «қасқырды керегінде соғып ап, керексізінде өсірем» деп, сол айтқандай, Құзғынбаевты керегінде асырадық та, керексізінде қамап қойдық. Жас келіншек, мен сені естігенім болмаса, жүздескенім жоқ. Айтуда да солай еді, көзіме де солай көрініп тұр, сіз сөзге түсінетін адам сияқтысыз. Сізді әурелемей қысқасын айтайын: Асқар туралы сізге хабар бере алмаймын. Бұдан былай бұл мекемеге, бұл мәселемен келмеңіз? Ұқтыңыз ба?

– Түсінікті!– деді Ботагөз, жалынуды ар санап және жалынудан өнер ешнәрсе жоғын шамалап. Ботагөз шығып кетті. Кеңседегі үш адам оны қадалған көзқараспен жөнелтіп қалды.

– Хаталық!– деді Мадияр, зілденіп,– сөз жоқ, хаталық! Хаталастық! Әлгіні қамау керек еді.

– Бұған Алексей Андреевич не айтар екен?– деді Сарыбас.

– Орынды кекету!– деді Алексей,– қабылдаймын.

Алексейдің бұлай деуі: Н...да переворот болған күннің ертеңінде жазалау экспедициясын бастап, Алексейдің қарындасы Лизаны алған офицер Кабанов келді. Сол күні ақтардың штабында большевиктердің қалдығын құрту туралы сөз боп, Сарыбас Ботагөзді абақтыға алуды ұсынды. Бұл ұсынысқа Алексей, әуелде: «кеше ғана жас босанды, есін жинасын, содан кейін көрерміз» деп отырып, Мадияр мен Сарыбас өз сөздерін қуаттай берген соң, «солай-ақ болсын!» деп ризаласты. Бұл мәжілісте Лиза да бар еді, «жас босанды» дегенге елегізген Лиза: «ол кім?» деп сұрап еді, Алексей қарындасының есіне Ботагөздің онымен баяғыда бірге оқығанын түсірді.

– А-а-а, білдім!–деп Ботагөзді көз алдына елестеткен Лиза, оны абақтыға жабуға қарсы болды, өз көңілінде: «баяғыдан кейін көргем жоқ. Қандай боп өсті екен? Көрейін, сөйлесейін. Мүмкін, біздің кісі боп кетер» деп дәмеленді.

Өткір, өз ортасына ықпалды Лиза мәжілісте ұсынысын өткізді. Ертеңіне ол Ботагөзді іздеп, пәтерінен тапты. Көптен көрмеген соң, Лизаның кескінінен ол жаңылған екен. Сөйлесе келе таныған соң, Лиза оған оны аяйтындығын, қатерден қорғағысы келетінін, большевиктерді жақтау пікірінен қайтудың қажеттігін айтты. Ботагөз Лизаны бетке соқпады. «Есім жоқ, жиналайын, ойланайын, бірер айға шейін маған ешбір ақыл айтпауыңызды өтінем» деді. Лиза есек дәмелілеу боп қайтты, содан кейін тағы бірер іздеп барып, пәтерінде жолықтыра алмады.

Алексейдің Сарыбасқа: «орынды кекету, қабылдаймын» деу себебі, қарындасы Лизаның Ботагөзге қамқорлық жасауына жол бергенін есіне алу еді.