Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Төргі бөлмеге кірген Асқар мен Смирновтың әңгімесі қызған кезде, үйге орыстың жас жігіті кіріп еді, «Булатов Аркадий Гаврилович, электр заводының жұмысшысы» деп таныстырды Смирнов оны. Кеңеске ол да араласты.

5

Асқар өзінін, номерінде Лениннің «Халық достары деген кім және олар социал-демократиямен қалай күреседі?» деген еңбегін оқып отыр еді, телефон шылдырады. Ол барып тыңдаса – Тамара.

– Асқар, бұл сіз бе?– деді ол.

– Я, менмін, Тамара.

– Бүгін қолым бос еді, егер барсам сізге бөгет болмаймын ба?

– Ғафу етіңіз! Ренжи көрмеңіз. Мүмкін болса кешке театрға барайық. Бүгін Маринокий театрда «Кармен» екен.

– Пожалуйста. Қарсылығым жоқ. Сізге звонить етейін бе кешке?

– Звоноксыз-ак, келіңіз, сағат жеті жарымда.

Асқар трубканы іле бергенде біреу есік қақты. Ол түрегеп барып ашса – Булатов.

– Мен саған Лениннің «Не істеу керек?» деген кітабын ә.келдім,– деді ол,– асығыспын, кетем.

– Қонақ болмайсың ба?

– Рахмет. Ертең келем.

Булатов шығып кетті. Асқар «Не істеу керекті?» қозғалмастан оқып шығып, сағатына қараса, уақыт кешкі бес жарым екен. Телефон шылдырады.

– Алло!– деді Асқар, трубканы алып.

– Бұл сіз бе?– деді еркек даусы.

– «Сізіңіз кім?»–деді Асқар, дауысты танымай...

– Мен Алексей Кулаков.

– Саламатсыз ба?– деді, күтпеген дауысты естігенде абыржыған Асқар.

– Келгеніңізді газеттен оқыдым. Рұқсат етсеңіз кірейін деп едім.

– Пожалуйста, пожалуйста!

Номерін жинастырып, бейсауат қағаздардың бәрін жайғастырып, Асқар отыр еді, есік қағылды.

Асқар ашса – Алексей Кулаков. Асқарға Кулаков, Бурабайда көргеннен сұлу да, сұңғақ та сияқтанып кетті: екі жауырыны қақпақтай, бетінде ойнаған қаны гүлдей құлпырады; басында ақ қылшық қара құндыздан істеген тапал, дөңгелек берік, бөріктің төбесі қызыл шұға, бөріктің маңдайында алтын кокарда, кокардадан жоғары, бөріктің маңдайын ала, шаншыла жоғары өрлеп ұлпа басы бір жағына қарай имиген жылқының бір түп ақ қылы; үстінде қызыл шұғадан тігілген қысқа мундир, мундирдің өңірі мен жең ұшы жалпақ алтын оқамен әшекейленген, иығында шашағы жалбыраған алтын эполет, кеудесінде екі қатардан қадалған он екі алтын түйме, оң жақ иығындағы эполеттің сыртынан қолтық астын ала салбыраған алтын эксельбант (ширатпалы бау) төгіліп кеп, кеудесіндегі алтын түймелердің үшіншісіне салбырай ілінген; бұтында бура санды көк шұға– ритуз; аяғында қонышы тізеден жоғары, тізелеріне кокарда, өкшелеріне шнур орнатқан етік – ботфорд; қолында ақ перчатка; сол жағында бауын иығына асқан мәнерлі күміс қынабы бар қайқы қылыш. Аузынан сөйлегенде арақ исі келеді.

Асқар Кулаковты Бурабайда бұл формада көрген жоқ еді, ондағы формасы бұдан жұпыны да. Бұл сияқты киінген гвардейский офицерді ол көрген жоқ та. Сондықтан Алексейден гөрі оның киіміне таңырқаған Асқар:

– Кіруіңізді өтінем!– деді сыпайы.

– Мен сізді Бурабайда көрдім,– деді Алексей, номерге кіре, оң қолының перчаткасын суырып, Асқарға қолдасып,– сіз – учитель! Бірақ ғафу етіңіз! Кейде мен ұмытшақпын, сіздің атыңыз кім еді?

– Асқар.

– Тамаша есім! Қаталаспасам ағылшындарда Оскер Ойльд деген жазушы бар емес пе?

– Бар. Ол «Оскар», мен «Асқар», менің фамилиям Досанов.

– Бәрібір. Өте ұқсас.

– Отыруыңызды өтінем. Мүмкін, шешінерсіз.

– Рахмет!–деді Алексей орындыққа отырып,– кешіріңіз! Мен ұзақ отырмаймын. Офицерлер клубында сауық кеші бар еді, соған барам. Мүмкін сіз де барарсыз?

– Рахмет.

– Ал, Көкшетау, Бурабай қалай? Мен сағынам оны. Қысы қандай тамаша біздің жердің: күшті аяз! Мен ондай аязды сүйем! Мұнда не, қыс па? Жаз ба? Сайтанның өзі білсін!

Бурабай, Омбы, ел, тағы басқалар туралы Алексейдің сұрауларына Асқар толық жауап берді, жауап бере отыра: «өзі бұрынғыдай тәкаппар емес, кішіпейілденген екен» деп ойлап отырды.

– Но, жақсы!–деді Алексей,– туған жер туралы кеңес сонымен бітсін. Ал, қалай, Петербургте уақытты қалай өткізіп жатырсыз?