Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Асқар духовой оркестрдің дүмпілдеген дауысынан оянды. Терезенің пердесін ашып қараса, дала тұман, тұман арасында өрген халық. Сағатына қараса – тоғыз. Енді екі сағатта литугия басталады.

Ол киініп, жуынып, тамақтанып Итбайға барса, оның номерінде Құдайберген мен Сайым отыр екен.

Итбай мен Құдайберген мешітке намазға баратындығын, Сайым шеркеудегі литургияны көрмек болғанын айтты. Казанский собордағы литургияға пропускісі барлығын, басқа пропускілерін Асқар айтпай, «қап, енді, номерде көзіміз жаутаңдап отырамыз-ау!» деп өкінген болды. Ол қулыққа сенген үшеуден Сайым сөз қатып, бұлданды:

– Кінә өзіңнен!– деді ол,– бізбен тату болсаң ғой бәрін де аласың.

– Мен айтып ем, болмады,– деді Итбай, Асқарды жүдетпейін деп,– заңы солай екен, көнер емес.

– Мен көндірер ем,-– деді Сайым нығызсып.

– Біраз қызықты көріп жүр ғой бала,– деді Құдайберген,– бір адамға осы да жететін. Адам қызыққа тоя ма?

– Құдекеңнің сөзі рас, ренжімеймін. Барғым кеп еді, амал жоқ.

Асқар шығып кетті. Ондағы ойы соборға Сайымнан бөлек бару, онымен собор ішінде жолығып таңдандыру болды.

Көше сыңсыған халық екен. Невский проспектісінің екі жақ қанатына да арқан керіп қаз-қатар тұрған полицейскийлер пропускісі барды ғана ішке өткізіп жатыр.

Асқар пропусікісін көрсетіп ішке өтті. Соборға барды. Собордың алды да, екі жағына керегедей жайылған колонналы тротуары да монархия символымен безенген. Шеркеуге кіруді Асқар бала жасынан қызық көретін еді. Дінге сенбейтін оның ұғымында, мешіттен шеркеу қызық, себебі – шеркеуде ән айтылады, шеркеудің жарқылдағы көп.

Казанский собордың ішіне кірген Асқар, ішіндегі жарқылдақтарын тамашалап, шоқынып жатқан орыстардың арасымен ақырын жылжып, «Сердце царево в руке божийе» деген жазуы бар «патша қақпасына» жақын барды.

Сол кезде алтарьдың шымылдығы ашылып, патриархы, архиерейі, тағы басқалары бар, әлем-жәлем киінген бір топ поптар шыға келді. Мерекеге арналған литургияны орындауға Грециядан Антионский дейтін патриарх шақырылғанын, Руссияда патриарх жоғын Асқар біледі.

Поптардың азан-қазан, у-шу оқыған дұғасын таңсық көрген Асқар, патша мен оның семьясы шеркеуге кіргенін, алтарь қасындағы столға келгенін абайламай қалды. «Патша, патша» деген сыбыр жан-жағынан шыға бастағансын, қасындағы біреуге «кәне?» деп еді, «әне!» деді ол.

Гвардейский форма да киінген, кішкене денелі, қушық жауырынды, арық, шымқай жирен кісіні көрген Асқар, патшалықты оған қимағандай, «анау ма?» деді қолымен нұсқап.

– Сол, сол!

– Қасындағы бала кім?–деп. сұрады Асқар көршісінен.

– Наследник, Алексей Николаевич.

Наследник кепкен ағаштай құп-қу екен. Оның дімкәс ауру екенін Асқар біледі.

Асқардың қасындағы адам, оған патшаның әйелін, қыздарын көрсетті.

Николай стол қасына келгенде патриарх столдың жабуын көтерді. Стол үстінде тұрған коронаны (тәж) патша алып басына киді, державаны (үстінде кресі бар домалақ алтын шар) он, қолына, скипитрді (аса-таяқ) сол қолына алды. Содан кейін патриарх Антионский оң қолына диккери (екі шырақтың шамы), сол қолына триккери (үш шырақтың шамы) алып, патшаға жақындады. Архиерейдің біреуі алтын аяққа туралған нан мен оған құйған қызыл арақты көтеріп, қасықпен бір іліп ап, Николайдың аузына тосты. Сол кезде екі қолындағы шырақтарды айқыштай бұлғап, патриарх патшаға бата беріп, патша қасықтағыны аузына қапқанда дұға оқыды: «Примите, ядите, сие есть тело мое, еже за Вас ломимое во оставление грехов; пейте от нее вси, сия есть кровь моя нового завета, еже за Вы проливается во оставление грехов».

Николайдан кейін «қасиетті асты» Алексей, одан кейін әйелі, қыздары ішті.

Содан кейін поптар да, шеркеудегілер де патшаны «Патшаны сақта құдай» әнімен жөнелтіп салды. Аяғын баса алмайтын наследник Алексейді, оның күтушісі Веревонка көтеріп әкетті.