Узкая, скользкая дорога / Тар жол, тайғақ кешу - Сакен Сейфуллин / Сәкен Сейфуллин

Вагонға қарауыл солдаттардың үлкендері кірді. Хал-жайымызды білген болып, түрегеп тұр. Ақмоладан бізді алып келген жүзтаныстар. Бұлар әрқайсымыздың тәуір-тәуір киімдерімізді сұрап жүретін. Мәселен: тәуір етік, тәуір тымақ, тәуір бешпент тәрізді нәрселерге қызығатын. Кейбіреулерімізден алған, кейбіреулеріміз Омбыға келген соң бермек болып едік. Енді сол сұрап жүрген нәрселерін сұрады. Алған әр киімнің орнына киім бермек. Сұраған нәрселерін бердік. Менің басымдағы жаңа түлкі тымағымды алды. Маған бір тоқыған, ағылшын әскери формдылау құлақшын берді. Енді менің киімім: баста ағылшын солдатының құлақшыны, үсте қазақтың күпісі, оның ішінде қазақтың іші күзен, сырты тібен шүберек бешпенті, оның ішінде семинарияның сары түймелі қара шұға бешпенті, бұтта ескілеу қазақтың қара қой тері шалбары, оның ішінде орысша шалбар, аяқта қазақша етік.

— Енді, қалай, бізді не қылатын болды? —дедік.

— Сіздерді не қылар дейсіз, комиссия тексеріп босатып қоя берер, — деді.

— Бізді енді түрмеге апара ма, қайтеді? — дедік.

— Білмеймін, енді қайда апарса да тез тексереді ғой, — деді.

— Енді қайда апарса да тез тексерсе екен, мына вагонның ішінде отыруға тіпті мүмкін емес көрінеді, — дедік.

Қарауылдың бастықтары көңіл қылған киімдерін алған соң көңілденіп:

— Е, е, қайтер дейсіздер, мұның бәрі де өтер-кетер, революцияда не болмайды! — десті.

Біраз тұрып, есікті бекітіп кетті. Омбыдағы достарға, таныстарға хат жазбақ болдық. Жұмабай Омбыда оқып жүрген бір жақын ағайынына жазбақ.

Абдолла, Бәкен мен Жұмабай — бәріміздің атымыздан Омбыда оқып жүрген Жанайдарға жазбақпыз. Және мен Омбыдағы Мұқан Әйтпенұлының үйіне хат жазбақпын. Орыс жолдастар да әркімге, әр жерге хат жазбақ. Қасымыздағы екінші вагондағы жолдастардың не қылып жатқанын білмейміз. Олармен анда-санда, екі вагонның есігін ашқанда ғана, қапыл-құпыл сөйлесіп қаламыз.

— Ал енді, жолдастар, жазған хаттарды қалай саламыз?—деді Трофимов.

— Тағы да су алуға барғанда, жолшыбай конвой солдаттан сұранып, жәшікке салып жіберсе болмай ма? — десті.

— Конвой солдаттар өйтуге көне ме, — деді кейбір жолдастар.

Көпшілік: — Е,-е, көнер, — десті.

Және су әкелген және нәрселерді апарып сатып, нан, қағаз, темекі, конверт әкелген біздің вагоннан Катченко еді. Катченко тұрып:

— Жолдастар, мен бір сөз айтайын, — деді.

— Немене? Немене? — дестік.

Катченко:

— Жаңа біз әлгі жүзікті су алатын жердің бергі қасындағы бір дүкенге саттық. Дүкенші бір әйел екен. «Кімсіңдер?» – деп сұрап еді, жөнімізді айттық. Біздің кім екенімізді білген соң бір түрлі болды.

— Жүзіктеріңді алмаймын, керек нәрселеріңізді текке беремін, — деді.

Біз болмай жүзікті бердік. Сонсоң әлгі ақша мен керекті нәрсемізді берді. Мен нәрселерді алып жатып, ақырын газет сұрадым:

— Қазір жоқ, даяр қылып қояйын, тағы да келіңдер, — деді.

Қазір енді кеш батты. Ертеңге шейін су керек деп қарауылдан сұрап, суға барайық, барарда хаттарды да салайық, әлгі әйелден газетті де әкелейік, — деді.

Бәріміз де әлгі әйелдің ісіне өте риза болып қалдық.

—Тіпті жақсы болды! Жарайды, тағы да Катченко барсын! — дедік.

Шафран деген жолдас тұрып: «Несі бар, суды қазір-ақ сұрайық, мен есік қағайын», — деп вагонның есігін қақты.

Қарауыл солдат: «Не керек?» — деді.

Шафран жайын айтып, су сұрады.

Қарауыл солдат: «Жарайды, айтайын», — деді.

Біраздан соң қарауыл солдаттар вагонның есігін ашып, біздің вагоннан екі кісіні, бірі Катченко, екінші вагоннан және бір кісіні су әкелуге алып жөнелді.

Өзі ала сәуле вагон кеш батқан соң тіпті қараңғы болды. Күңкілдесіп отырмыз.