Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— А?! А?! — деп қолын сермеп алақтап орнынан ыршып тұра берді Рысбек. Бірақ ту арқадан келіп қалған қауіпті әлі көрген жоқ еді. Дәл осы сәтте Ждақай да, Шеге де тісін басқан қасқырдай секіріп кеп ұзын бойлы Рысбектің арқасына жармаса кетті. Шегенің мылтығы әлгі секірген жерде қалған. Ұмтылған сәтте екі қолын созып еді. Әйтеуір, көздеген жеріне қолы ілікті. Рысбектің қоңқиған мұрны мен аузына алақаны тигенін біледі. Енді бір сәтте жанұшырып айқайлайын деп бұлқына берген жігітті екеуі бүктеп астыға салып тыпырлатып басып алды. Шегенің уысы қатты еді. Қос қолы Рысбектің аузында. Ждақайға жалт қарады. Бұл ұзынтұра жігіттің басына шапшығанда дембелше бойлы Ждақай белінен ала кеткен. Қазір құлаған жігіттің кеудесіне қонжиып мініп алған. Шеге жалт қарағанда Ждақай оң қолындағы сапыны Айға жарқ еткізіп Рысбектің ішіне ұрды. Шеге "Өй!" деп ышқынып қалды, бірақ тамағы құрғап кеткен бе, үні шықпады. Бұның үні шықпаса да, дауысын Ждақай есітті. Үшінші рет жоғары көтере берген пышақты қолын Рысбектің ішіне сілтей алмады. Екі жүзді болат ақ сапы тот басқан темірдей қарауытып тұр екен. Ждақайдың да, Шегенің де назары — қанды сапыда.

Екеуінің астындағы Рысбек біресе жиырылып, біресе созылып жан кеше алмай жатты.

Шеге Рысбектің аузын тұмшалаған қолын жұлып алып ыршып кетіп, екі-үш адым аулақ барып тұрды.

Әлгі қояндар тағы да шыңғырып биқылдады. Бұ жолы үндері бір төбенің астынан, алысырақтан естілді.

Шеге өлгелі жатқан Рысбектің көзіне түскісі келмеді. Естен айрылғаңдай мең-зең сілейген Шегеге қазір аспан айналып жерге түссе де бәрібір еді. Қазір анау ұйқыдағы ауыл оянып бұларды қоршап алып атып тастаса да орынды тәрізді. Әлден уақта Ждақай келіп жанына тізе бүкті.

— Бітті, — деді. Өкінішпен айтты. Ждақайға деген әлгі ашу-ызадан діңкесі құрып құр сүлдері отырған Шеге:

- Неге өйттің? — деді ақырын ғана.

— Болар іс болды. Пышақты қалай ұрып жібергенімді білмеймін... — деп Ждақай ұнжырғасы түсіп төмен қарады.

Таң алагеуім тартып келе жатты. Бойды тітіркетіп әлдеқайдан ескен тоңазық самал бар.

Шеге буыны дірілдеп тұрды орнынан. Алдымен өлікке қарады. Рысбек басын шығысқа беріп құм үстінде шалқасынан жатыр. Басы жалаң бас. Бөрігі домалап кеткен. Бәрігі сонау етекте ноқаттай қарауытып жатыр.

Ждақай қойын қалтасынан боз орамал шығарып таң астына қарай бұлғады.

4

Күллі ауыл түяқ серіппей үйқыға шомғанда Ай астында боз шапаны, ақ сәлдесі қылаңытып шошайып жалғыз Лабақ ахун отырған. Аяттың ара-арасында саусағы жорғалап таспиқ санап кетеді. Көзі жұмулы, көңілі ұйыған. Қанша отырғанын білмейді, әйтеуір жаздың қысқа түні сұйыла бастаған шамада ахун буын-буыны күтірлеп жайнамазын жинап түрегелді. Кейін бұрыла бергені сол, көзі қарауыл бала тұрған төбеге түсті. Төбе үсті жым-жылас. Шал байғүс өз көзіне өзі сенбей шұқшиып кеп қарады. Рас. Төбе үсті бос түр.

— Бұлыш! Ай, Бұлыш!— деп сарнай берді шал қалбалақтап. Бұйыққан тыныштықты шайқағандай шал үні.

Мылтықтарын басына жастап киімшең жатқан ауыл еркектері күркелерінен ытып-ытып шыға келді.

— Аттан! Аттан! — деп ақырды Бұлыш ойнақшыған арғымақ аттың беліне қарғып міне беріп.

Таң астына карай тұра шапқан Бұлышка ілесіп ауыл ер-азаматы қаһарлы қосынға айналып дүсірлете жөнелді. Сөйткенше, алдарынан, таң астынан мылтық шанқ етті. Бытпылдық құмға кіре берген қосын ат басын іркіп шоғырлана қалды. Құм арасында бекінген әскер барып көрді. Сол тараптан айқай естілді.

— Тоқтандар! Кәні, нақақ қан төккілерің келмесе қаруды тастаңдар! Қаруды тастаңдар! — деген айқай таңғы ауаны жаңғырықтырды.

Бұл айқайды шапанының шалғайы далақтап мылтық атылған майдан шебіне қарай жүгіріп келе жатқан Лабақ ахунның кәрі құлағы да шалды. Ызы-шу, қым-қуыт күркелерін жығып түйелеріне жүк артып жатқан қатын-қалаш.

-Иә, Бекет ата! — деп сарнап бебеу қақты ахун байғұс.

— Иә, Барақ ата! — деп дауыстаған әйел үндері құйқа шымырлатады.