Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Бұқабай темекі шегіп түтінін бұрқыратып шалқайып тұр.

— Так, жолдастар! Жеке меншік! — деп сөз бастады жұрт жиналғасын Бұқабай. — Қазіргі біздің қас жауымыз, жолдастар, жеке меншік! Жеке меншігі көп адам — бай-құлақ! Жеке меншігі шағын адам — орташа. Ал жеке меншігі жоқ адам қас батырақтың өзі! От так! Сәтсәлізмді кім жасайды? Сол батырақ-кедей жасайды. Түсіндік пе? От так!Тәртіп солай!

Алғы қатарда отырған Шәріп алақанын шапаттап:

— Әп, бәрекелді! Қандырдың-ау құлағымның құрышын, Пай! Пай! — деп айқайлап ұшып кете жаздады. — Қайран жаңа заманның жастары-ай! Жаса! Бас! Аяма!

— Та-ак! Сөйтіп, едриттімат жеке меншікті жоймай біз алға баса алмаймыз! Калашников солай деген. Түсіндік пе?

Жойылсын жеке меншік! "Сенікі-менікі" болмасын!

Жасасын кәллектип!

Жұрт жапа-тармағай қол соқты.

Өкіл суық демін бір алып, көлдей орамалмен тершіген жалпақ шекесін сүртті. Жанында отырған Қозбағарға еңкейді:

— Бала, бір шай ішетін мезгіл болды-ау деймін!

Қозбағар үшып тұрып жаңа өмірге бет бүрған '"Жаңа Жол» аулының атынан мазмұнды сөзі үшін өкілге үлкен алғыс айтты. "Ақыл-кеңес, нүсқауларыңызды бұлжытпай орындаймыз" деді.

Оңаша қалғаннан кейін өкіл Қозбағарды қолтықтап:

— Ал бала, енді бір... дастарқаны кеңдеу үйге баста! — деді.

Қозбағар ойланып қалды. Өкіл бүйірден нұқып қойды . —Бойжеткен қызы бар үй болсын!... — деп бырс-бырс күлді.

Қозбағар тықыршып тершіп кетті. Желкесін сипап ойлана қалып бір кезде "Жүріңіз" деді. Жұмаш деген орташа шаруа бар еді. Үйінде бойжеткен Нарқыз деген қызы да бар. Жұрт ірілігіне қарап "Нарқыз" атап кеткен. Қызы бойжеткесін бе, әйтеуір, келді-кетті қонаққа Жұмаш үйі бейілді еді. Өкілді Қозбағар ауыл арасымен солай бастады.

Жұмаштың үйіне келді. Жұмаш ақ құбаша арық кісі, қолтығында жалтыр қарын бала, қалбақтап орнынан тұра берді. Төрге Нарқыз көрпеше жайды. Бүгін кірпіш құйып еді. Сондағы жұмыс киімін шешпеген екен. Етік, шалбары өзі ірі кісіге жараспай-ақ тұр. Өкіл қабағы кіртиіп үрке қарап отырды қызға. Бір қаға берісте Қозбағарға қарап еді. "Бұдан басқа үй таппадың ба?" дегендей реніші сезілді көзінен. Күмпиген Қозбағар қаңбақтай қозғалақтап кетті.

Самауырды алып сыртқа шығьп кеткен Нарқыз біршама уақыттан кейін үйге қайта кірді. Үстінде төгілген қызыл ала шыт көйлек. Белі тырсиған қоңыр мақпал қамзол. Өңірі малынған моншақ. Білегі толған білезік. Өзі жуыньп, таранған.

"Бұқа" үй иесінің әңгімесін тарс ұмытып қызға қадалды. Түсі жылыды. Кеудесіне жан кірді. "Бұқа" көп ұзамай ыржалақтап күле бастады. Қозбағардың жүрегі орнына түсті.

"Бұқа" осы үйде түнеп, таңертең оны Қозбағар шығарып салуға келетін болып тарасты.

Жұмаш дегенің бір жылауық сорықайнаған екен. Кеш бойы шаруашылығын айтып, жағдайын айтып мезі қылды. Бұқабай қайтсін, қонақ болған соң лажсыз тыңдады. Бүгінде алым-салықты айтып жыламай отырған үй бар ма? Оған еті үйренген Бұқабайдың.

Шашбауы сылдырап-гүлдіреп Нарқыз төсек салу қамына кіріскенде, Бұқабай серпіліп қатты қуанып кетті. Әйелдер төсек сала бастағанда қонақ сыртқа шыға тұру лазым. Бүқабай бұлты бар қараңғы түнде сыртқа шыққан бойда "ух" деп, көкірегін кере салқын ауа жүтты.

Қынама бел қамзолды, сәл бойшаңдау, сәл ірілеу, бірақ аяқ, қолы балғадай құлын денелі бойжеткен қыздың әсем тұлғасы көз алдынан кетпей тұрып алды. Өзі неткен тәрбиелі. Күн ұзақ тіс жарып бір сөз айтпады-ау.