Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Мен аламын... Үйленемін... — деп бастырмалата сыбырлап жанталасып қызды жастыққа құлатып омырау астына салды. Бір ғажабы қыз айқайлар емес. Үнсіз қарсыласып бұны кеудеден итеріп көтеріп барады. Қолдары неткен қарулы. Оң қолымен Бұқабайды иектен тіреген. Бұқабай енді төсімен қыздың толық омырауын езгілейін деп қанша ұмтылса да иектен тіреген тегеурінді білек бұның басын шалқайтып кейін қайырып барады. Ендігі жерде екеуі үнсіз қасарысып тіреседі. Білекке білек айқасып калған. Қыз біртіндеп бұны кеудесінен ысырған сайын Бұқабайды намыс өртеп барады. Ойпырм-ай, бір қызға әлі келмегені ме? Ызаланып басын шайқап қалды. Қыз қолы иегінен тайып кетті де, Бұқабай екпінімен алға құлады. Қыз бұлқып төсектен шығып кетті. Бұқабай белден күшақтай алды. Бұқабайдың аяғы ербең етіп былқ еткен бірдеңені басып кетті. Бала шар етті. Қызды төсекке қарай тарта берген Бұқабайдың маңдайына елдене сарт етті. Көзінің оты шықты. Сол күйі өз төсегіне секірді. Бала жылап қараңғы үйді басына көтерді.

Нарқыз інісін жұбатып жатыр.

— Не болды, Нарқыз? — деп шешесі оянды.

— Ештеме емес... — деп шолақ жауап берді қыз.

...Қозбағар байғұстың түнімен кірпігі ілінбеді. Таң қараңғысымен ақырын тысқа шықты. Назары еріксіз Жұмаш үйіне ауды. Өкілдің қайқы бел жирені үй сыртында байлаулы тұрған еді. Қараса ат орнында жоқ. Зәресі зәр түбіне кетті Қозбағардың. Құрыды деген осы. Жұмаш үйіне қарай бүлкілдеп жүгірді Қозбағар. Кенет, қалт тоқтады. Қараса сонау ауыл алдындағы қабаққа тырмысып атын қамшылап ентелеп біреу барады. Қозбағар шүқшия кеп қарады. Қараса сол, өкілдің өзі! Атын қамшылап зытқып барады. Сол күні жұмыс басында Жұмаш бүған:

— Үйге қонақ әкелгеніңе қарсылығым жоқ, інім... бірақ... Бірақ... сен кешегідей үйге "бұка" әкелгенді қой, — деді. Қозбағар ұяттан жерге кіріп кете жаздады.

4

...Соңғы күндері Шеге үйге түн баласы кешеуілдеп келуін жиілетті.

Шам сөнген шақ. Жайбасқанның ірге жағында жатқан Шәріп көзі іліне берген еді, күңгірлеген бір үннен оянып кетті. Жайбасқан екен.

— Сен осы не ойлап жүрсің? Балаң болса ержетті...— дейді. Үйқысы шайдай ашылған Шәріп шоқша сақалын тұтамдап жаман үйдің жыртығынан жылтыраған жұлдыздарға қарап ойланды.

— Е, комсомол болғасын, қайдан білейік... өзі білер деп жүргенбіз де... — деді.

Жайбасқан күрсінді.

— Балаң ендеше бүлдіріп жүр. Өзі білгені сол болса...— деді.

Шәріп жастықтан басын жұлып алды, Жайбасқанға қарап ажырайды. Жайбасқан:

— ... Ана ұрғашымен байланысып жүрген көрінеді.

Торқа апамыз кеп бүгін тағы бұрқылдап кетті, — деді.

— Ой, кіспүрыш-ай, кіспүрыш! — деп Шәріп баласынан түңіліп басын шайқай берді. — Осы кіспүрыш бір нөрсені бүлдірмей неғып жүр деп ем-ау өзім де! Тура ойлағаным келді... Қайда өзі? Әй, кіспүрыш, қайда жатсың!

— Жоқ үйде. Жоқ, міне түннің біруағы болды.

...Елсіз жазыққа шығып қос атты сыдыртып келеді. Темірқазыкты маңдайға алып соқтырта тартады. Екеуі де үнсіз. Ғұмырында бұңдай көңілді сапарды көрген емес Хансұлу. Бойын ағарып атқан мына таңдай уыз сезім билейді. Көз алдында керіліп оянған кер дала келбетіне сұқтанып қарайды. Неткен кең, неткен ғажайып дүние. Қылт етіп айтақырдан сызып киіктер қашады. "Пырр" етіп аяқ астынан бұлдырық ұшады.

Күн шыға шөпке жабысқан боз қырау еріп жылт-жылт етіп ат шашасын жуа бастады. Сәскеге таман бірырғақ жүрістен Хансұлуды ұйқы қыса бастады.