Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Бүкіл ауыл бүгін Шәріптің үйінде. Хансұлудың ең бақытты күні бүгін. Шеге екеуінің тойы. Тойдан кейін, арадан күн өтіп те үлгерген жоқ, ел тірлігі тағы да бықпырт тигендей бөрлікті. Ел аралап өкілдер жосыды. Ауылды дүрліктіріп жандайшап белсенділер жүйткіді. Бәрінің аузында уәделесіп қойғандай бір-екі ауыз сөз.

— Құлақты жою керек!

— Жүз процент коллектив болу керек!

— Сірөгі бір жеті! Жоспар осы!

— Көнсең — сол! Көнбесең — көндіреміз!

Қайсымыз "құлақ" боп кетер екенбіз деп жұрт үрпиді."Жасаған ие!" деп, кемпір-шалдар Аллаға жалбарынды.

"Жаңа жолға" қызыл іңір әлетінде дүрсілдеп құла ат мінген батық мұрын, бітік көз гүжбан қара келіп түсе берді. Қыстың қара дауылындай екпінді. Атының шылауына жармасып бәйек қағып ауылнай Күрең жүр. Өкіл — баяғы Бұқабай. Әншейінде ат белінде қалбиып отырып қалғып келе жататын Бұқабай бұл жолы шапшаң. Бұйрығы шалт. Өңі өрт сөндіргендей...

— Давай, ауылнай жолдас, елді жина! Сходу, Тез! — деп дігір салды.

Жорға Күрең:

— Ау, Бүке-ау, алдымен үйге кіріп дегеңдей... дәм татып дегендей... — деп дағдылы мәймөңкесіне баса берген-ді.

— Кәкой дәм?! — деп арс етті Бұқабай бұқа көзін алартып. — Давай елді жина! Уақыт жоқ балтай-шалтайға!

"Бұқаның" томырылған мына түрінен қатты шошыған Жорға Күрең:

— Дүрыс... Сіздікі дүрыс! — деп, үйіне қарай тұра жүгірді. — Ждақай! Шық далаға!

Маңдайында "Асан Айтжанов атындағы мектеп" деген жазуы бар кірпіш үйдің алдына жұрт жиналып жатыр,

Төрде қызыл мата жабылған столды құшақтап томырылып Бұқабай отыр. Ұбап-шұбап мектепке кіріп жатқан халықка қабағының астынан түнеріп қарайды. "Жинал!" дегенде жинала қоймайтын осынау тәртіпсіз надан елге жыны қозып жарылғалы отыр. Өйткені, Бұқабай шаршаулы еді. Екі күн болды жарғақ құлағы жастыққа тимей шабуылмен жүр. Соны бүл ел түсіне ме? Түсіну қайда. Түсінбек тұрмақ үстіңнен арыз жазады... "Арақ ішті", "Қызымызды оятты" деп. "Ау, ішпейтін болсам, жемейтін болсам, күн-түн демей шапқылап менікі не? Ау, "қыз оятсам" жаспын, жас кезінде қыз оятпаған қазақ бар ма екен?" Бұқабай осылай ойлайды.

Мектепке ел лықа толды. Алабажыр көп жұрттың ішінен Бұқабайдың көзі бір тал шыбықтай бұралған сұлу келіншекке түсіп отыр. Бетінің ұшы албырап, қызарып, кірпігін көтергенде, алыстан бейне бір түн жүлдызы шүғыла бергендей. Хансұлу екен атақты. Баяғы Нарқызды да танып отыр. Сол уақиға еске түскен сайын бір түрлі жәбірленіп, жер болып қалады. Қазір де түсі қабарып "Жиналысты аш давай" деп, Жорға Күреңді тақымдап дігір салды. Сол түні тұмсығына Нарқыздың ауыр жұдырығы сарт ете түскені өлсе есінен кетер ме? Бұқабай Игенсартов өмірінде бұндай қорлықты көрді ме екен...

— Жолдастар! Тынышталыңдар! "Жаңа жол" ауылының жалпы жиналысын ашылсын деймін! Ал, ағайын, енді жиылысымыздың төрағасын, басқарушысын сайлайық! — деді, Жорға Күрең жұртқа жымсиып күле қарап.

Алдыңғы қатарда отырған Ждақай орнынан қарғып тұрды.

— Үсынысым бар!

— Айт!

— Жиналыстың төрағасы болып ауылнай жолдастың өзі сайлансын. Қалған екі мүшесіне серіктік бастығы Қаспақов

Шеге мен белсенді кедейіміздің бірі Қауқашты ұсынамын, — деді Ждақай.

— Ал, Қауқаш! Төрле! Заман сенікі!

— Дүрілдет жиналысты! — деген дабырлар естілді.

— Әйелдерді де көтерейік! Бір әйел сайлансын прездөмге!— деп куңк етті өкіл.

— Жолдастар! Ұсыныс бар! Біз бір мәселені үмытып барады екенбіз. Ол — әйел мәселесі. Біз әйел жолдастарды да ұмытпауымыз керек! Шеге тұра тұрсын, одан да оның орнына бір әйел сайлансын!

— Ендеше, оның орнына Хансұлу сайлансын! — деп, Ждақай тағы атып тұрды орнынан.

— Е, несі бар, болсын!

— Көтек, жас емес пе? — деп қалды бір кемпір.

— Қайта, сол жасты көтеру керек! Саясат солай!

— Ал енді осы жолдастар сайлансын дегендерің қолдарынды көтеріңдер!