Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Осы ортамызда жаңадан бастық болған Шеге бар емес пе? Соның бүгін дауысы неге шықпайды? Бұндай қызу науқан үстінде бастық болғасын сөйлеуі керек! — деп, жымсия күлді.

— Е, тыңдайық, сөйлесін! — десті көпшілік. Жорғаның жымсиған күлкісінің астарын сезген Шәріптің ызадан қаны қайнап кетті. "Әй, арам! Әй, әзәзіл! Сайқалдануын... Аңдығаның мен ғой сенің!"

Шеге орнынан тұрғанда ине шаншар жер жоқ, кісіге лықа толы мектеп іші сілтідей тынды. Хансұлудың жан дүниесі аласұрды. Қазір бүлінеді. Бұ дүние ойран болады. Шыға қашқысы келді, мына бірін-бірі талап жатқан жиыннан. Кісінің қоры болып әкесі отыр. Шеге тұр, екі оттың ортасыңда. Шеге! Хансұлу еңдігі калған жалғыз сенімі, тірегі Шегеге қарады.

— Өкіл жолдас айтқандай, бұ науқанның саяси маңызы үлкен екені рас... — деді Шеге ширығып, өткір көзі оттай жанып. — Құлақтарды тап ретінде жою саясатын қолдаймыз! Мен де қолдаймын!

Жорға Күрең мәз болып отыр.

— Шеге, сен мынаны айтшы! — деп, алға итініп, жымсия күлді. — Сен мынаны айтшы! Пахраддин құлақ па, жоқ па? Соны айтшы?

Жорға Күрең жымсиып күліп, насаттанып шалқайып отырды.

Хансұлудың беті ду жанды. Шеге Жорға Күреңге жалт қарап, ашулы жанарымен атып жіберердей:

— Құлақ! Ал, құлақ! Сол ма еді естімегіңіз? — деп ышқынып қалды.

Ары қарай дүние жыңылдап бара жатты. Тыныш отырған жиылыс жел соққандай теңселіп, шайқалғандай. Біреу-біреуге ұмтылып ілінісе кеткендей. Хансұлу көзін жұмды,

— Әй, әй, Жорға!.. Сен... сен өйтіп арандатпа! Арандатпа!— деп шырқырап, төрге қарай айқайлап ұмтылып Шәріп барады. Біреудің аяғын басып, біреудің бөркін ұшырып, отырғандарды қыран жапқандай шулатып барады. Президиумның алдына ышқынып тұра қалып, өзінен үлкен тымағын жерге былғап ұрды. Жер шаңы бұрқ етті.Бұқабай селк етті. Жорғаның да түсі күреңітіп кетті. Шәріпке де керегі сол еді.

— Сен... сенің істеп отырғаның қастандық! Жаулық!

Сен... сен науқанды арқаға таңып, кедей-кембағалдың қанын соруға кірістің! Орташаны құлақ қылып жатсың!

Сенің таптық пердеңді ашайын, ендеше! Сен... Сен тап жауымыз Мажан байдың базарға мал айдайтын саудагерісің! Ал! Ал, саған шындық керек болса! — деп жалаң бас, шекетамыры шоттиып кеткен Шәріп Жорға Күреңге қарап шақ-шақ етті.

— Дұрыс! Дұрыс айтады.

— Міне, сөздің турасы!

— Ауылнайда әділет жоқ!

— Жолдас Қаспақов! Сіз жиылысты бұздыңыз! Сіз іріткі салдыңыз! — деп столын тоқпақтады өкіл.

Жұрт шулап кетті.

— Әділет емес!

— Құтырғанын қойсын ауылнай! Қойсын!

— Атасының көрін! Қан боламыз, қоймайды екен! — деп білек сыбанып Қиқымбай тәрізді қисықтар едіреңдеп төбелес тілеп атып-атып тұрды.

— Қаспақов! Бұның барып тұрған сабатаж! Сабатаж!! — деп бурадай бұрқыраған Бұқабайдың иегінің астына Шәріп ызғып жетіп барды. Өзі шынашақтай болғанмен, Шәріптің айбаты жаман еді. Қадалған жерінен қан алар шақар еді. Шеке тамыры шоттиып, қып-қызыл боп сасық күзенше шақ-шақ етті. - Тұт-ақ! Өй, жаман Игенсарттың баласы! Сен бе, мені қорқытатын? Әукең салбырап андығаның қыз-келіншек, ішкенің арақ, сөйтіп жүріп сен бе маған зәкүн үйрететін?!

Мына қаптаған кедейді ізіңе салмай тұрғанда жөнінді тап, шатпай! От солай! Ойының келген екен сенің Шәріппен!

— Шәкеңдікі дұрыс!

— Өкімет кедейдікі!

— Қайтпа, кедей! — деп, әзіл-шыны аралас жұрт дүрлігіп қиқу салды.

— Е, енді, белсенді кедей айтпағанда кім айтады?

Жердегі тымағын алып қағып-сілкіп, басына милықтата киді де, Шәріп енді басын тіп-тік ұстап есікке беттеді.

— Оу, Шәке, отырыңыз! Жиылыс біткен жоқ! — деген Жорға Күреңнің мәймөңкесінен кейін Шәріптің тіптен дәрежесі көтеріліп кетті.

Күреңге пысқырып та қарамай қолды бір-ақ сілтеді. Есікті сарт жауып шығып жүре берді.

— Е, бәсе... — десті жүрт.

— Сиязыңды көрген адам қорықсын ба жиылысыңнан?!

Шәріп кеткесін көп үзамай Пахраддин мен Құлатайды құлақ қып, Жүмашты орташалығында қаддырып, жиылыс тарқады.

3